ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นโท ปี 2544

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ ๓ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๔

--------------------------

๑. ๑.๑ กาม และกามคุณ มีอธิบายอย่างไร ? ๑.๒ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ทั้ง ๕ นี้ เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า กามคุณ ? ตอบ: ๑.๑ กาม ได้แก่ ความใคร่ ความน่าปรารถนา ความพอใจ แบ่งเป็น กิเลสกาม และวัตถุกาม ส่วนกามคุณ ได้แก่อารมณ์ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ มี รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ซึ่งเป็นวัตถุกามนั่นเอง ๑.๒ เพราะเป็นกลุ่มแห่งกาม และเป็นสิ่งที่ให้เกิดความสุข ความพอใจได้ ๒. ๒.๑ คำว่า อธิปเตยยะ แปลว่าอะไร ? มีอะไรบ้าง ? ๒.๒ บุคคลผู้ถือความถูกต้องเป็นใหญ่ ทำด้วยอำนาจเมตตา กรุณา เป็นต้น จัดเข้าในอธิปเตยยะข้อไหนได้หรือไม่ ? ตอบ: ๒.๑ แปลว่า ความเป็นใหญ่ มี ๓ คือ ๑) อัตตาธิปเตยยะ ความมีตนเป็นใหญ่ ๒) โลกาธิปเตยยะ ความมีโลกเป็นใหญ่ ๓) ธัมมาธิปเตยยะ ความมีธรรมเป็นใหญ่ ๒.๒ จัดเข้าในธัมมาธิปเตยยะได้ ๓. ๓.๑ ปาฏิหาริย์คืออะไร ? พระพุทธเจ้าทรงยกย่องปาฏิหาริย์อะไรว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น ? ๓.๒ พุทธจริยา และพุทธิจริต ต่างกันอย่างไร ? ตอบ: ๓.๑ คือ การกระทำที่ให้บังเกิดผลเป็นอัศจรรย์ ทรงยกย่องอนุสาสนีปาฏิหาริย์ว่าเป็นอัศจรรย์ยิ่งกว่าปาฏิหาริย์อื่น ๓.๒ พุทธจริยา คือพระจริยาของพระพุทธเจ้า พุทธิจริต คือผู้มีความรู้เป็นปกติ ๔. ๔.๑ กาม ภพ ทิฏฐิ อวิชชา เพราะเหตุไรจึงเรียกว่า โอฆะ โยคะ อาสวะ ? ๔.๒ กิจในอริยสัจแต่ละอย่างนั้นมีอะไรบ้าง ? ตอบ: ๔.๑ เรียกว่า โอฆะ เพราะเป็นดุจกระแสน้ำอันท่วมใจสัตว์ เรียกว่า โยคะ เพราะประกอบสัตว์ไว้ในภพ เรียกว่า อาสวะ เพราะเป็นสภาพหมักหมมอยู่ในสันดาน ๔.๒ มี ๔ คือ ๑) ปริญญา กำหนดรู้ทุกขสัจ ๒) ปหานะ ละสมุทัยสัจ ๓) สัจฉิกรณะ ทำให้แจ้งนิโรธสัจ ๔) ภาวนา ทำมัคคสัจให้เกิด ๕. ๕.๑ กรรมฝ่ายอกุศลจัดเป็นมารอะไรในมาร ๕ ? เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อว่ามาร ? ๕.๒ สุทธาวาสมีกี่ชั้น ? อะไรบ้าง ? เป็นที่เกิดของใคร ? ตอบ: ๕.๑ จัดเป็นอภิสังขารมาร, ที่ได้ชื่อว่ามารเพราะทำให้เป็นผู้ทุรพล ๕.๒ มี ๕ ชั้นคือ ๑) อวิหา ๒) อตัปปา ๓) สุทัสสา ๔) สุทัสสี ๕) อกนิฏฐา เป็นที่เกิดของพระอนาคามี ๖. ๖.๑ อัญญสัตถุทเทสคืออะไร ? หมายถึงผู้ประพฤติเช่นไร ? ๖.๒ อัญญสัตถุทเทสต่างจากสังฆเภทอย่างไร ? ตอบ: ๖.๑ คือถือศาสดาอื่น หมายถึงภิกษุผู้ไปเข้ารีตเดียรถีย์ คือหันเหไปนับถือศาสนาอื่นทั้งที่ยังถือเพศบรรพชิตอยู่ ต้องห้ามมิให้อุปสมบทอีก ๖.๒ ต่างกัน คืออัญญสัตถุทเทสนั้น ละทิ้งศาสนาเดิมของตน เปลี่ยนไปนับถือศาสนาอื่น แต่ไม่ทำลายพวกเดิมของตน ส่วนสังฆเภทนั้น ยังอยู่ในศาสนาเดิมของตน แต่ทำลายพวกตนเองให้แตกแยกเป็นพรรคเป็นพวก ๗. ๗.๑ อะไรเรียกว่า อนุสัย ? เพราะเหตุไรจึงได้ชื่อเช่นนั้น ? ๗.๒ การจ้องตาต่อตากับหญิงสาวแล้วชื่นใจ จัดเป็นเมถุนสังโยคได้หรือไม่ ? เพราะเหตุไร ? ตอบ: ๗.๑ กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน เรียกว่าอนุสัย เพราะกิเลสทั้ง ๗ อย่างล้วนเป็นกิเลสอย่างละเอียดที่นอนเนื่องอยู่ในสันดาน บางทีไม่แสดงอาการที่แท้จริงออกมาให้ปรากฏ ต่อเมื่อมีอารมณ์ภายนอกอย่างใดอย่างหนึ่งมายั่วยวน ก็แสดงออกมาให้ปรากฏและทำจิตให้ขุ่นมัว เมื่อไม่มีอารมณ์มายั่วยวน ก็นอนสงบนิ่งอยู่ประหนึ่งว่าเป็นผู้ไม่มีกิเลส เป็นอยู่เช่นนี้ จึงได้ชื่อว่าอนุสัย ๗.๒ ได้ เพราะอาการเช่นนั้นอิงอาศัยกาม ๘. ๘.๑ พระพุทธคุณ บทว่า อรหํ แปลว่าอย่างไรได้บ้าง ? ๘.๒ พระสงฆ์ดีอย่างไร จึงจัดว่าเป็นนาบุญของโลก ? ตอบ: ๘.๑ แปลว่า เป็นผู้เว้นไกลจากกิเลสและบาปธรรม เป็นผู้หักกำแห่งสังสารจักร เป็นผู้ควรแนะนำสั่งสอนเขา เป็นผู้ควรรับความเคารพนับถือของเขา เป็นผู้ไม่มีข้อลับ ไม่ได้ทำความเสียหายอันจะพึงซ่อนเพื่อ มิให้คนอื่นรู้ ๘.๒ พระสงฆ์เป็นผู้บริสุทธิ์ ทักขิณาที่บริจาคแก่ท่าน ย่อมมีผลานิสงส์ ดุจนาที่มีดินดีและไถดี พืชที่หว่านที่ปลูกลงย่อมเผล็ดผลไพบูลย์ จึง ชื่อว่านาบุญของโลก ๙. ๙.๑ กรรมหมายถึงการกระทำเช่นไร ? ๙.๒ ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม และอุปปัชชเวทนียกรรม คือกรรมเช่นไร ? ตอบ: ๙.๑ หมายถึงการกระทำทางกาย วาจา ใจ ที่มีเจตนาจงใจทำ เป็นได้ ทั้งฝ่ายดี ฝ่ายชั่วหรือเป็นกลาง ๆ ๙.๒ ทิฏฐธรรมเวทนียกรรม คือกรรมให้ผลในภพปัจจุบัน อุปปัชชเวทนียกรรม คือกรรมให้ผลในภพที่จะเกิดถัดไป ๑๐. ๑๐.๑ สัทธรรมในจรณะ ๑๕ คืออะไรบ้าง ? ๑๐.๒ พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ได้ฟังมาก หมายถึงฟังอะไร ? ประกอบด้วยองค์เท่าไร ? อะไรบ้าง ? ตอบ: ๑๐.๑ คือ สัทธา ความเชื่อ หิริ ความละอายแก่ใจ โอตตัปปะ ความเกรงกลัวผิด พาหุสัจจะ ความเป็นผู้ได้ฟังมาก วิริยะ ความเพียร สติ ความระลึกได้ ปัญญา ความรอบรู้ ๑๐.๒ หมายถึงฟังธรรม ซึ่งไพเราะในเบื้องต้น ไพเราะในท่ามกลาง ไพเราะในที่สุด ประกอบด้วยอรรถ ด้วยพยัญชนะ ประกาศพรหมจรรย์บริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง ประกอบด้วยองค์ ๕ คือ ๑) พหุสฺสุตา ได้ยินได้ฟังมาก ๒) ธตา ทรงจำได้ ๓) วจสา ปริจิตา ท่องไว้ด้วยวาจา ๔) มนสานุเปกฺขิตา เอาใจจดจ่อ ๕) ทิฏฺฐิยา สุปฏิวิทฺธา ขบด้วยทิฏฐิ

ผู้ออกข้อสอบ	:	๑.	พระราชปัญญาเมธี	วัดไตรมิตรวิทยาราม
		๒.	พระศรีมงคลเมธี	วัดอาษาสงคราม จ.สมุทรปราการ
ตรวจ/ปรับปรุง	:	โดยสนามหลวงแผนกธรรม