๒๕๘. คุณธรรมของผู้นำ

๒๕๘. คุณธรรมของผู้นำ 

ขมา ชาคริยุฏฺฐานํ, สํวิภาโค ทยิกฺขณา;

นายกสฺส คุณา เอเต, อิจฺฉิตพฺพา สตํ สทาฯ

"ความอดทน ๑ ความขยันตื่นตัว ๑

การแบ่งปันให้ ๑ และความกรุณาเอ็นดู ๑

เหล่านี้เป็นคุณสมบัติของผู้นำ,

ที่นักบริหารผู้ฉลาดจำต้องมีอยู่สมอ.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๘, โลกนีติ ๑๑๙, มหารหนีติ ๑๙๐, ธมฺมนีติ ๒๙๖)

…

ศัพท์น่ารู้ :

ขมา: (ความอดทน, อดกลั้น) ขมา+สิ 

ชาคริยุฏฺฐานํ: (ความขยันตื่นตัว, พร้อมลุกรู้สึกตัวเสมอ) ชาคริยุฏฺฐาน+สิ  (ชาคริย ความตื่น + อุฏฺฐาน ลุกขึ้น)

สํวิภาโค: (การจำแนกพร้อม, การแจกแบ่งปั้นให้) สํวิภาค+สิ 

ทยิกฺขณา: (การเพ่งเล็งด้วยความกรุณา, การมองดูด้วยเอ็นดู) ทยิกฺขณา+สิ (ทยา ความเอ็นดู + อิกฺขณา  เพ่งมอง?)

นายกสฺส: (ผู้นำ, นายก) นายก+ส 

คุณา: (คุณ, คุณสมบัติ ท.) คุณ+โย 

เอเต: (เหล่านั่น, เหล่านี้) เอต+โย สัพพนาม วิเสสนะของ คุณา

 

อิจฺฉิตพฺพา: (พึงปรารถนา) อิจฺฉิตพฺพ+โย หรือ อิสุ+อิ+ตพฺพ+โย 

สตํ: (ของสัตบุรุษ, ผู้มีปัญญา ท.) สนฺต+นํ 

สทา: (ทุกเมื่อ, ทุกเวลา) สพฺพ+ทา

..

ต่อไปจะได้นำคาถาเดียวกันนี้ จากนีติอื่น ๆ มาเปรียบเทียบ เพื่อความเป็นผู้ฉลาดในการใช้ศัพท์ให้ยิ่ง ขี้นไป

ในมหารหนีติ (มหารหนีติ ๑๙๐) มีข้อความคล้ายกัน ดังนี้

ขมา ชาคริยุฏฺฐานํ,

สํวิภาโค ทยิกฺขณา;

นายกสฺส คุณา เอเต,

อิจฺฉิตพฺพา หิตตฺถินาฯ

ในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๒๖๙) มีศัพท์บางศัพท์ที่ต่างกันนิดหน่อย ดังนี้

ขมา ชาคริยุฏฺฐานํ, 

สํวิภาโค ทยิกฺขนา;

นายกสฺส คุณา เอเต, 

อิจฺฉิตพฺพา หิตตฺถิโนฯ

สรุปว่า บาทคาสุดท้าย มีข้อความต่างกันทั้ง ๔ คัมภีร์นีติ ดังนี้

๑) อิจฺฉิตพฺพา สตํ สทา (กวิทปฺปณนีติ)

๒) อิจฺฉิตพฺพา สตํ คุณา (โลกนีติ)

๓) อิจฺฉิตพฺพา หิตตฺถินา (มหารหนีติ)

๔) อิจฺฉิตพฺพา หิตตฺถิโน (ธมฺมนีติ) 

ขอให้ท่านผู้รู้และนักศึกษาพิจารณาเลือกแปลเอาตามความชอบใจเถิด.

..