๒๘๑. ลูกที่พ่อแม่ไม่ต้องการ

๖. ปุตฺตกณฺฑ

๒๘๑. ลูกที่พ่อแม่ไม่ต้องการ

อติชาตมนุชาตํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

อวชาตํ น อิจฺฉนฺติ, โย โหติ กุลคนฺธโนฯ

บัณฑิตทั้งหลาย ย่อมปรารถนาอติชาตบุตร 

และอนุชาตบุตร ไม่ปรารถนาอวชาตบุตร 

ซึ่งเป็นผู้ทำลายตระกูล.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๑, ธัมมนีติ ๕๑, ๑๗๕, มหารหนีติ ๑๐๓, ขุ. อิติ. ๒๕/๒๕๒)

…

ศัพท์น่ารู้ :

อติชาตํ มนุชาตํ ตัดบทเป็น อติชาตํ (บุตรที่เกิดมาเจริญกว่า) + ม อาคม + อนุชาตํ (บุตรที่เกิดมาเสมอพ่อแม่, คล้อยตามพ่อแม่).

ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ตัดบทเป็น ปุตฺตํ+อิจฺฉนฺติ 

ปณฺฑิตา (บัณฑิต, นักปราชญ์,​ ผู้มีปัญญา ท.) ปณฺฑิต+โย

อวชาตํ (บุตรที่เกิดมาเลวกว่า, ต่ำต้อย) อวชาต+อํ

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ

อิจฺฉนฺติ (ย่อมปรารถนา, ต้องการ) อิสุ+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ. แปลงที่สุดธาตุเป็น จฺฉ ได้บ้าง § อิสุยมูนมนฺโต จฺโฉ วา. (รู ๔๗๖)

โย (..ใด)  ย+สิ สัพพนาม

โหติ (ย่อมเป็น) หู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ. พฤทธิ์ อู เป็น โอ § อญฺเญสุ จ. (รู ๔๓๔)

กุลฉินฺนโก (ผู้ตัดตระกูล, คนเฉือนวงส์สกุล) กุล+ฉินฺนก > กุลฉินฺนก+สิ, ในพระบาฬีเป็น กุลคนฺธโน

..