Mittwoch, 17. März 2021

๒๘๒-๓. ลูกคือความหวังของพ่อแม่


๒๘๒-๓. ลูกคือความหวังของพ่อแม่


ปญฺจฏฺฐานานิ สมฺปสฺสํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

ภโต วา โน ภริสฺสติ, กิจฺจํ วา โน กริสฺสติฯ

กุลวํโส จิรํ ติฏฺเฐทายชฺชํ ปฏิปชฺชติ;

อถ วา ปน เปตานํทกฺขินํ อนุปทสฺสติฯ



พ่อแม่ผู้มีปัญญา เล็งเห็นฐานะ 

ประการ จึงปรารถนาบุตร 

ด้วยหวังว่า บุตรที่เราเลี้ยงมาแล้ว 

จักเลี้ยงตอบเรา , จักทำกิจแทนเรา .

วงศ์สกุลจักดำรงอยู่ได้นาน 

บุตรจักปกครองทรัพย์มรดก 

และเมื่อเราตายไปแล้ว บุตร

จักบำเพ็ญทักษิณาทานให้ .


(กวิทัปปณนีติ ๒๘๒, มหารหนีติ ๑๐๔, ธัมมนีติ ปุตตกถา ๑๗๓,  องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๓๙)



ศัพท์น่ารู้


ปญฺจ (ห้า) ปญฺจ+โย สังขยาสัพพนาม 

ฐานานิ (ฐานะ .) ฐาน+โย 

สมฺปสฺสํ (เห็นอยู่) สํ+√ทิส > ปสฺส+อนฺต > สมฺปสฺส+สิ (โย) 

ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ตัดบทเป็น ปุตฺตํ+อิจฺฉนฺติ (ปรารถนาบุตร, ต้องการลูก) ปุตฺต+อํ > ปุตฺตํ (ซึ่งบุตร), √อิสุ++อนฺติ > อิจฺฉนฺติ (ย่อมปรารถนา) 

ปณฺฑิตา (บัณฑิต .) ปณฺฑิต+โย

ภโต (ถูกเลี้ยงแล้ว) √ภร+ > ภต+สิ

วา (หรือ, หรือว่า) นิบาต

โน (เรา .) อมฺห+โย สัพพนาม

ภริสฺสติ (เลี้ยงดู) √ภร+อิ+สฺสติ ภูวาทิ. กัตตุ. 

กิจฺจํ (การงาน,​ กิจ, ธุระ) กิจฺจ+อํ

โน (ของเรา .) อมฺห+นํ

กริสฺสติ (กระทำ) √กร+อิ+สฺสติ ตนาทิ. กัตตุ.


กุลวํโส (สกุลวงศ์,​ วงศ์แห่งตระกูล) กุล+วํส > กุลวํส+สิ

จิรํ  (นาน, ยั่งยืน) จิร+อํ

ติฏฺเฐ (ดำรง,​ ตั้ง) √ฐา++เอยฺย ภูวาทิ.​ กัตตุ.

ทายชฺชํ (ทายาท,​ ผู้ควรรับมรดก) ทายชฺช+อํ

ปติปชฺชติ (ปติบัติ, สืบทอด, รับผิดชอบ) ปติ+√ปท++ติ ทิวาทิ. กัตตุ. กวิทัปปณนีติเป็น ปฏิปชฺชติ, มหารหนีติเป็น ปฏิปจฺจติ ทั้งสามคัมภีร์ต่างกัน ที่ถูกควรเป็น ปฏิปชฺชติ

อถวา ปน (ก็อีกอย่างหนึ่ง) สมูหนิบาต

เปตานํ (ผู้ละไปแล้ว, คนตายแล้ว, เปรต .) เปต+นํ 

ทกฺขิณานุปทสฺสติ ตัดบทเป็น ทกฺขิณา+อนุปทสฺสติ (ตามเพิ่มให้ซึ่งส่วนบุญ, ทำบุญอุทิศให้), ทกฺขิณา+โย = ทกฺขิณา (ซึ่งทักษิณา .), อนุ++√ทา+สฺสติ = อนุปทสฺสติ (จักตามเพิ่มให้), ให้ทำเป็นรัสสะ, ในพระบาฬี เป็น ทกฺขิณํ อนุปฺปทสฺสติ, ทกฺขิณํนุปฺปทสฺสติ.


..


 

Keine Kommentare: