๒๘๗-๘. ลักษณะของอาจารย์หมอ

๒๘๗-๘. ลักษณะของอาจารย์หมอ

นานาคนฺถชานนญฺจ, สุทิฏฺฐกมฺมสมฺปทา;

ทกฺขตา หตฺถสีฆตา, ปสาทสูรสตฺติตาฯ

สาภาวิกตงฺขณิก-ญาณสุภาสิตาปิ จ;

อุสฺสาโห ทพฺโพ สพฺพตา, เวชฺชาเจรสฺส ลกฺขณํ;

มีความรู้ตำราหลากหลาย, มีความรับผิดชอบหน้าที่สูง,

ขยันหมั่นเพียร, คล่องแคล่ว, เก่งกล้าสามารถน่าเลื่อมใส,

มีปัญญากล่าวชอบตามสภาวะในขณะนั้น, มีความอุตสาหะ,

มีไหวพริบทุกสถานการณ์ เหล่านี้เป็นลักษณะของหมอ.

(กวิทัปปณนีติ เวชชาจริยกัณฑ์ คาถาที่ ๒๘๗, ๒๘๘ )

ศัพท์น่ารู้ :

นานาคนฺถชานนญฺจ (รู้ศาสตร์ต่าง ๆ) นานา+คนฺถ+ชานน > นานาคนฺถชานน+สิ > ...ชานนํ+จ

สุทิฏฺฐกมฺมสมฺปทา (ถึงพร้อมด้วยกรรมอันตนเห็นแล้วด้วยดี, เข้าใจงานที่ทำอย่างดี)  สุทิฏฐ+กมฺม+สมฺปทา > สุทิฏฺฐกมฺมสมฺปทา+สิ

ทกฺขตา (ความเป็นคนขยัน) ทกฺขตา+สิ, หตฺถสีฆตา (มีมือคล่องแคล่ว) หตฺถ+สีฆตา+สิ, 

ปสาทสูรสตฺติตา (น่าเลื่อมใสกล้าหาญสามารถ) ปสาท+สูร+สตฺติตา > ปสาทสูรสตฺติตา+สิ

สาภาวิกตงฺขณิกญาณสุภาสิตาปิจ (มีปัญญาและกล่าวชอบตามสภาวะนั้น) สาภาวิก+ตงฺขณิก+ญาณ+สุภาสิตา > สาภาวิกตงฺขณิกญาณสุภาสิตา+สิ, ...สุภาสิตา+อปิจ

อุสฺสาโห  (มีความอุตสาหะ) อุสฺสาห+สิ

ทพฺโพ (มีไหวพริบ, ฉลาด) ทพฺพ+สิ

สพฺพตา (มีความพร้อมทุกเมื่อ) สพฺพตา+สิ

เวชฺชาเจรสฺส  (ของอาจารย์หมอ, แพทย์ใหญ่) เวชฺช+อาเจร > เวชฺชาเจร+ส

ลกฺขณํ (ลักษณะ) ลกฺขณ+สิ