อิตฺถีปิ หิ เอกจฺจิยา, เสยฺยา โปส ชนาธิป;
เมธาวินี สีลวตี, สสฺสุเทวา ปติพฺพตาฯ
"ข้าแต่บุรุษผู้เป็นจอมแห่งชน
แท้จริง หญิงแม้บางคนเป็นผู้ประเสริฐ
มีปัญญา มีศีลธรรม เคารพพ่อผัว-
แม่ผัวดุจเทพและนับถือเชื่อฟังสามี."
(กวิทัปปณนีติ อิตถีกัณฑ์ ๓๐๙)
..
ศัพท์น่ารู้ :
อิตฺถีปิ: อิตฺถี+อปิ (แม้หญิง) อิตฺถี+สิ = อิตฺถี, อปิ (แม้) อุปสัค หรือ นิบาต ก็ได้
หิ: (แท้จริง, จริงอยู่) นิบาต
เอกจฺจิยา: (บางคน) เอกจฺจิยา+สิ
เสยฺยา: (ดีกว่า, ประเสริฐว่า) เสยฺยา+สิ
โปส: (บุรุษ, ชาย) โปส+สิ อาลปนะ, ถ้าเป็นกิริยาต้องแปลว่า จงเลี้ยงดู = ปุส+อ+หิ หมวดปัญจมี. ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก,ปุส ธาตุตัวนี้เป็นได้ถึง ๔ หมวดธาตุคือ ภู กี ทิ จุ
ชนาธิป: (ผู้เป็นใหญ่แห่งชน, พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา) ชนาธิป+สิ ลบสิวิภัตติ~เสสโต โลปํ คสิปิ. (รู ๗๔)
เมธาวินี: (หญิงผู้มีปัญญา) เมธาวินี+สิ วิ. เมธา อสฺสา อตฺถีติ เมธาวินี (หญิงชื่อว่า เมธาวินี เพราะอรรถว่า ปัญญามีแก่เธอ, เธอมีปัญญา) เมธา+วี ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต + อินี ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์
สีลวตี: (หญิงผู้มีศีล) สีลวนฺตุ+สิ วิ. สีลํ อสฺสา อตฺถีติ สีลวตี (หญิงชื่อว่าผู้มีศีล เพราะอรรถว่า ศัลของเธอมีอยู่) สีลํ+วนฺตุ+อี ตทัสสัตถิตัทธิต
สสฺสุเทวา: (ผู้มีพ่อผัว-แม่ผัวเป็นดุจเทวดา) สสฺสุเทวา+สิ
ปติพฺพตา: (ผู้ประพฤติตามสามี) ปติพฺพตา+สิ
…
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen