Montag, 12. April 2021

๓๐๙. ยอดหญิง


 ๓๐๙. ยอดหญิง


อิตฺถีปิ หิ เอกจฺจิยา, เสยฺยา โปส ชนาธิป; 

เมธาวินี สีลวตี, สสฺสุเทวา ปติพฺพตาฯ


"ข้าแต่บุรุษผู้เป็นจอมแห่งชน

แท้จริง หญิงแม้บางคนเป็นผู้ประเสริฐ

มีปัญญา มีศีลธรรม เคารพพ่อผัว-

แม่ผัวดุจเทพและนับถือเชื่อฟังสามี."


(กวิทัปปณนีติ อิตถีกัณฑ์ ๓๐๙)

..


ศัพท์น่ารู้ :


อิตฺถีปิ: อิตฺถี+อปิ (แม้หญิง) อิตฺถี+สิ = อิตฺถี, อปิ (แม้) อุปสัค หรือ นิบาต ก็ได้

หิ: (แท้จริง, จริงอยู่) นิบาต 

เอกจฺจิยา: (บางคน) เอกจฺจิยา+สิ


เสยฺยา: (ดีกว่า, ประเสริฐว่า) เสยฺยา+สิ

โปส: (บุรุษ, ชาย) โปส+สิ อาลปนะ, ถ้าเป็นกิริยาต้องแปลว่า จงเลี้ยงดู = ปุส++หิ หมวดปัญจมี. ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก,ปุส ธาตุตัวนี้เป็นได้ถึง หมวดธาตุคือ ภู กี ทิ จุ

ชนาธิป: (ผู้เป็นใหญ่แห่งชน, พระเจ้าแผ่นดิน, พระราชา) ชนาธิป+สิ ลบสิวิภัตติ~เสสโต โลปํ คสิปิ. (รู ๗๔)


เมธาวินี: (หญิงผู้มีปัญญา) เมธาวินี+สิ วิ. เมธา อสฺสา อตฺถีติ เมธาวินี (หญิงชื่อว่า เมธาวินี เพราะอรรถว่า ปัญญามีแก่เธอ, เธอมีปัญญา) เมธา+วี   ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต + อินี ปัจจัยเครื่องหมายอิตถีลิงค์

สีลวตี: (หญิงผู้มีศีล) สีลวนฺตุ+สิ วิ. สีลํ อสฺสา อตฺถีติ สีลวตี (หญิงชื่อว่าผู้มีศีล เพราะอรรถว่า ศัลของเธอมีอยู่) สีลํ+วนฺตุ+อี  ตทัสสัตถิตัทธิต


สสฺสุเทวา: (ผู้มีพ่อผัว-แม่ผัวเป็นดุจเทวดา) สสฺสุเทวา+สิ

ปติพฺพตา: (ผู้ประพฤติตามสามี) ปติพฺพตา+สิ


Keine Kommentare: