๓๑๐. ลูกของหญิงผู้มีบุญ
ตสฺสา โย ชายติ โปโส, สูโร โหส ทิสมฺปติ;
ตาทิสา สุภคิยา ปุตฺโต, รชฺชมฺปิ อนุสาสติฯ
ข้าแต่พระราชาผู้เป็นใหญ่ในทิศทั้งปวง
เด็กชายใดย่อมเกิดจากหญิงเช่นนั้น
เด็กชายนั้นย่อมเป็นคนแกล้วกล้า
บุตรของหญิงผู้มีบุญเช่นนั้น
ย่อมอาจปกครองแม้รัชสมบัติได้.
(#กวิทัปปณนีติ อิตถีกัณฑ์ คาถาที่ ๓๑๐)
…
ศัพท์น่ารู้ :
ตสฺสา (ของหญิงนั้น) ต > ตา+ส สัพพนาม
โย (…ใด) ย+สิ สัพพนาม
ชายติ (ย่อมเกิด) √ชน+ย+ติ ทิวาทิ. กัตตุ. แปลงที่สุดธาตุเป็น อา ด้วยโยควิภาคสูตรว่า ชนาทีนมา. (รู ๖๑๙)
โปโส (ชาย, บุรุษ) โปส+สิ
สูโร (ผู้กล้า, กล้าหาญ) สูร+สิ
โหติ (ย่อมเป็น) √หู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.
ทิสมฺปติ (ผู้เป็นใหญ่ในทิศ, พระเจ้าแผ่นดิน) ทิสา+ปติ > ทิสมฺปติ+สิ เป็นปฐมา-หรืออาลปนะวิภัตติ ก็ได้
ตาทิสา, ตาทิสาย (ของหญิงเช่นนั้น) ตาทิสา+ส
สุภคิยา (ผู้โชคดี, คนมีบุญ) สุภคี+ส
ปุตฺโต (บุตร, ลูก) ปุตฺต+สิ
รชฺชมฺปิ ตัดบทเป็น รชฺชํ+อปิ (แม้ซึ่งความเป็นแห่งราชา)
อนุสาสติ (ย่อมสั่งสอน, ปกครอง, อนุสาส์) อนุ+√สาส+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.
…
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen