๓๑๔. หญิงในฝัน

๓๑๔. หญิงในฝัน

กูโปทกํ วฏจฺฉายา, สามาถี อิฏฺฐกาลยํ;

สีตกาเล ภเว อุณฺหํ, อุณฺหกาเล จ สีตลํฯ

"น้ำบ่อ ร่มเงา และสาวงาม

เป็นของน่าปรารถนาเป็นนิจ,

ในยามหนาวขอให้กายเธออุ่น,

ในยามร้อนขอให้กายเธอเย็น.“

(กวิทัปปณนีติ ๓๑๔, จาณกฺยนีติ ๙๖)

...

อธิบายศัพท์:

กูโปทกํ (น้ำในบ่อ) กูโปทก+สิ, กูป (บ่อ, หลุม), อุทก (น้ำ, อุทก)

วฎจฺฉายา (เงาแห่งไทรย้อย) วฏจฺฉายา+สิ, วฏ (ไทรย่อย), ฉายา (ร่ม, เงา, ฉายา, ความรุ่งโรจน์)

สามาถี (หญิงผิวนิล, หญิงผิวงาม, สาวงาม) สามาถี+สิ, สามา (ดำ, นิล, ความสงบ), ถี (หญิง, สตรี)

อิฎฺฐกาลยํ (ในยามที่ถูกปรารถนา ?) อิฏฺฐกาลย+?, อิฏฺฐ (ถูกปรารถนาแล้ว, น่ารัก, น่าใคร่) ส่วน กาลย ไม่แน่ใจว่าเป็น กาลายํ (ในกาล, -สมัย, -ยาม) ? อาจทำการรัสสะเพื่อรักษาฉันท์ ขอฝากไว้ให้ท่านผู้รู้และนักศึกษาช่วยกันคิดต่อไป.

สีตกาเล (ในฤดูหนาว) สีต-กาล+สฺมึ

ภเว (พึงเป็น) ภู+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก

อุณฺหํ (ความอุ่น, ร้อน) อุณฺห+สิ 

อุณฺหกาเล (ในฤดูร้อน) อุณฺห-กาล+สฺมึ 

จ (ด้วย, และ) นิบาต 

สีตลํ (ความเย็น) สีตล+สิ 

...