๑๐. ปกิณฺณกณฺฑ
๓๑๖. ผู้พิพากษา
กุลสีลคุโณเปโต , สพฺพธมฺมปรายโณ;
ปวีโณ เปสนาชฺฌกฺโข, ธมฺมชฺฌกฺโข วิธียเตฯ
ผู้ประกอบด้วยคุณคือขนบธรรมเนียมแห่งสกุล,
ผู้มีธรรมทั้งปวงเป็นไปในเบื้องหน้า;
ผู้ฉลาด ดูแลข่าวสาร ท่านเรียกว่า ผู้รักษาธรรม.
(กวิทปฺปณนีติ ๓๑๖, จาณกฺยนีติ )
..
ศัพท์น่ารู้ :
กุลสีลคุโณเปโต: (ผู้ประกอบด้วยคุณคือศีลแห่งตระกูล) กุลสีลคุโณเปต+สิ, กุล (ตระกูล, สกุล) สีล (ศีล, จารีต), คุณ (คุณ, ความดี), อุเปต (เข้าถึง, ประกอบ)
สพฺพธมฺมปรายโณ: (ผู้มีธรรมทั้งปวงเป็นไปเบื้องหน้า, ผู้มุ่งหน้าตรงต่อธรรมทั้งปวง) สพฺพ-ธมฺม-ปรายณ+สิ
ปวีโณ: (ฉลาด, ชำนาญ) ปวีณ+สิ
เปสนาชฺฌกฺโข: (ผู้ดูแล-, เจ้าหน้าที่รับใช้, เจ้าหน้าที่ส่งข่าวสาร) เปสนาชฺฌกฺข+สิ เปสน (การส่ง, การรับใช้), อชฺฌกฺข (คนดูแล, เจ้าหน้าที่)
ธมฺมชฺฌกฺโข: (ผู้ดูแลธรรม, เจ้าหน้าที่ฝ่ายธรรม)
วิธียเต: (ย่อมถูกเรียก, ถูกขนานนาม) วิ+√ธา+ย+เต ภูวาทิคณะ กัมมวาจก เพราะ ย ปัจจัย เอา อา เป็น อี § ยมฺหิ ทา-ธา-มา-ฐา-หา-ปา-มห-มถาทีนมี. (รู ๔๙๓)
..
ส่วนในจาณักยนีติ (จาณกฺยนีติ ๑๐๒) มีข้อความคล้ายกันดังนี้
กุลสีลคุโณเปโต,
สพฺพธมฺมปรายโน;
ปวีโณ เปสนาทฺยกฺโข,
ธมฺมาทฺยกฺโข วิธียเตฯ
..
กวิทัปปณนีติ ปกิณณกกัณฑ์ คาถา ๓๑๖, ผู้รักษาธรรม
วันนี้เป็นการขึ้น กัณฑ์ใหม่ ชื่อ ปกิณณกกัณฑ์ คือ หมวดเบ็ดเตล็ด ซึ่งเป็นหมวดสุดท้ายในคัมภีร์กวิทัปปณนีตินี้ ซึ่งเราจะได้ว่ากันต่อไปตามลำดับ เท่าที่กำลังสติและปัญญาเท่าทีจะอำนวยให้ มิได้หวังความสมบูรณ์เต็มร้อย ขอนำร่องเพื่อการศึกษาแก่ท่านผู้สนใจเท่าที่จะทำได้ ผิดพลาดประการใด โปรดให้คำแนะนำกันบ้าง จักเป็นพระคุณอย่างสูงครับ
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen