๓๒๓. กุโต-แต่ที่ไหน?

๓๒๓. กุโต-แต่ที่ไหน?

อิตฺถิมิสฺเส กุโต สีลํ, มํสภกฺเข กุโต ทยา; 

สุราปาเน กุโต สจฺจํ, มหาโลเภ กุโต ลชฺชา; 

มหาตนฺเท กุโต สิปฺปํ, มหาโกเธ กุโต ธนํฯ

เพราะความริษยาของสตรี จะมีศีลมาแต่ไหน?

เพราะการกินเนื้อสัตว์ จะมีความเอ็นดูมาแต่ไหน?

เพราะการดื่มสุรา จะมีสัจจะมาแต่ไหน?

เพราะความโลภมาก จะมีความละอายมาแต่ไหน?

เพราะความเป็นคนเกียจคร้านเกิน จะมีศิลปะมาแต่ไหน?

เพราะความเป็นคนขี้โกรธ จะมีทรัพย์สมบัติมาแต่ไหน?

(กวิทัปปณนีติ ๓๒๓)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อิตฺถิมิสฺเส ในเพราะความริษยาของสตรี. อิตฺถิมิสฺส+สฺมึ, หรืออาจเป็น อิตฺถึ+อิสฺเส (เพราะคววามปรารถริษยา (ปรารถนา) ซี่งสตรี(ของบุรุษ) หมายถึง ความเป็นคนเจ้าชู้), ที่ควรระวังคือ อิสฺสา (ความริษยา), ถ้า อิจฺฉา จะแปลว่า ปรารถนา ต้องคอยระวังสองศัพท์นี้แปลผิดบ่อย.

กุโต (อ.) แต่ที่ไหน. กึ+โต

 สีลํ: (นป.) ศีล, สีล+สิ

 มํสภกฺเข ในเพราะกินเนื้อสัตว์ มํสภกฺข+สฺมึ 

ทยา (อิต.) ความกรุณา, ความเอ็นดู, ทยา+สิ

สุราปาเน ในเพราะการดื่มสุรา สุราปาน+สฺมึ

สจฺจํ (นป.) สัจจะ, ความจริง, สจฺจ+สิ

มหาโลเภ ในเพราะโลภใหญ่, -มาก มหาโลภ+สฺมึ

ลชฺชา (อิต.) ความละอายต่อบาป, ลชฺชา+สิ

มหาตนฺเท ในเพราะเกียจคร้านใหญ่, -มาก. มหาตนฺท+สฺมึ

สิปฺปํ (นป.) ศิลปะ, ความรู้, วิชชา. สิปฺป+สิ

มหาโกเธ ในเพราะความโกรธใหญ่, -หัวฟัดหัวเหวี่ยง. มหาโกธ+สฺมึ

ธนํ (นป.) ทรัพย์. ธน+สิ

..

ส่วนในมหารหนีติ (มหารหนีติ ๒๒๙) มีข้อความต่างกันดังนี้

ถีสํสคฺเค กุโตสุทฺโธ,

มํสภกฺเข กุโตทยา;

สุราปาเณ กุโตสจฺจํ,

ปโกธมฺหิ กุโตตโปฯ

(แปล)

เพราะการคลุกคลีกับหญิง จะมีความหมดจด (ศีล) แต่ที่ไหน?

เพราะกินเนื้อสัตว์ จะมีกรุณามาแต่ไหน?

เพราะดื่มสุรา จะมีสัจจะมาแต่ไหน?

เพราะขี้โกธ จะมีตบะ (ความอดกั้น) มาแต่ไหน?.

ลองแปลทีละวลี:

อิตฺถิมิสฺเส กุโต สีลํ, | ในเพราะความริษยาของสตรี ศีล..จะมีมาแต่ที่ไหน?

มํสภกฺเข กุโต ทยา; | ในเพราะเคี้ยวกินเนื้อสัตว์ ความเอ็นดู..จะมีมาแต่ที่ไหน?

สุราปาเน กุโต สจฺจํ, | ในเพราะดื่มน้ำเมา สัจจะ..จะมีมาแต่ที่ไหน?

มหาโลเภ กุโต ลชฺชา; | ในเพราะโลภมาก ความละอาย..จะมีมาแต่ที่ไหน?

มหาตนฺเท กุโต สิปฺปํ, | ในเพราะขี้เกียจมาก ศิลปะ..จะมีมาแต่ที่ไหน?

มหาโกเธ กุโต ธนํฯ | ในเพราะความโกรธจัด ทรัพย์..จะมีมาแต่ที่ไหน?