๓๐๒. ควรยกย่องให้กำลังใจกัน

๓๐๒. ควรยกย่องให้กำลังใจกัน

ชิเณฺณ อนฺนํ ปสํเสยฺย, ทารญฺจ คตโยพฺพเน;

รณปุนาคเต สูรํ, สสฺสญฺจ เคหมาคเตฯ

ควรยกย่องอาหารเพราะกินแล้วย่อย 

ควรยกยอภริยายามเข้าสู่วัยชรา.

ควรยกย่องหหารกล้าที่กลับจากสนามรบ

ควรยกย่องข้าวกล้าที่นำมาแล้วสู่เรือน.

(#กวิทัปปณนีติ อิตถีกัณฑ์ คาถาที่ ๓๐๒ #โลกนีติ ๙๙ #มหารหนีติ ๑๘๔ #ธัมมนีติ ๓๖๓ #จาณักยนีติ ๗๙)

…

ศัพท์น่ารู้ :

ชิณฺเณน (เพราะย่อยแล้ว) ชร+ต > ชิณฺณ+นา แปลง ต เป็น อิณฺณ และลบที่สุดธาตุ § ตราทีหิ อิณฺโณ. (รู ๖๑๖). ในโลกนีติ เป็น ชิณฺณมนฺนํ = ชิณฺณํ+อนฺนํ

อนฺนํ (ข้าว, อาหาร, คุณแม่, มารดา) อนฺน+อํ, อนฺน นป. แปลว่า ข้าว, อาหาร. อนฺนา อิต. แปลว่า แม่, มารดา.

ปสํเสยฺย (สรรเสริญ, ยกย่อง, ชมเชย) ป+√สํส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

ทารญฺจ ตัดบทเป็น  ทารํ+จ (ซึ่งภรรยา, ภริยา) ทาร+อํ (ป.), จ ศัพท์เป็นนิบาต (ด้วย,​ และ).

คตโยพฺพเน (ในเพราะผ่านความเป็นหนุ่มสาวแล้ว, ในคนที่เริ่มแก่แล้ว) คต+โยพฺพน > คตโยพฺพน+อํ ในโลกนีติ เปน คตโยพฺพนํ

รณปุนาคเต (เมื่อกลับมาอีกจากสงคราม) รณ+ปุน+อาคต > รณปุนาคต+สฺมึ, รณ (สงคราม,​ เสียงร้อง,​ บาป) นป. , ปุน (อีก) นิบาต,  อาคต (มาแล้ว, กลับมา) อา+√คมุ+ต. 

สูรํ (คนกล้า, ผู้กล้าหาญ, นักรบ) สูร+อํ, บาทคาถาที่ ๓ นี้ในโลกนีติเป็น รณา ปุนาคตา สูรํ.

สสฺสญฺจ = สสฺสํ+จ (ซี่งข้าวกล้าด้วย) ธน+อํ.

เคหมาคเต ตัดบทเป็น  เคหํ+อาคเต (ที่มาแล้วสู่เรือน) เคห+อํ = เคหํ, อาคต+สฺมึ = อาคเต, ในโลกนีติ เป็น เคหมาคตํ.

…