๕. สาวณมาส-สิงหาคม

๕. สาวณมาส-สิงหาคม

๑๓.

สีเห สาวณมาสมฺหิ, สลากทานมุตฺตมํ;

เทนฺติ สาธโว มานุสา, สทฺทหนฺตา วตฺถุตฺตยํฯ

ในเดือนสาวนมาส (สิงหาคม) ในเกาะสีหล
สาธุชนคนดีทั้งหลาย ผู้ความเลื่อมใสพระรัตนตรัย
ย่อมถวายทานคือสลากภัตอันประเสริฐ.

๑๔.

ปุปฺผนฺติ กเฏรุหาปิ, ตมฺหิ สาวณมาสเก;

เข สวณนกฺขตฺตมฺปิ, อตีว โชตยี หิ เวฯ

แม้พุ่มไม้ดอกทั้งหลายก็ดี ย่อมออกดอกสะพรั่ง

ในเดือนสิงหาคมนี้ แม้ดาวสวณะ(ดาวหลักชัย)ก็ดี

ส่องแสงโชติช่วงยิ่งนักในท้องฟ้าน่าชมยิ่งนัก.

๑๕.

วสฺสพฺภนฺตรภูเต จ, สมณา สุคโตรสา;

มาเส วาจนอุคฺคณฺห-กมฺมํกํสุ สุขาสยาฯ

อนึ่ง เหล่าสมณะผู้สงบ โอรสของพระสุคตเจ้า 

อยู่เป็นสุข ได้ทำหน้าที่คือการเรียนสวดพระบาฬี

ในเดือนที่เป็นไปในระหว่างอยู่จำพรรษานั่นแล.

(กวิทปฺปณนีติ ทวาทสมาสวณฺณนากถา ๑๓-๑๕)

..

ศัพท์น่ารู้ :

๑๓.

สีเห (เกาะสีหล) สีห+สฺมึ 

สาวณมาสมฺหิ (ในสาวณมาส, เดือนสิงหาคม) สาวณ+มาส > สาวณมาส+สฺมึ 

สลากทานมุตฺตมํ ~ สลากทานํ+อุตฺตมํ (ทานคือสลากภัตอันอุดม, บุญถวายสลากภัตอันประเสริฐ) สลาก+ทาน > สลากทาน+อํ = สลากทานํ (ซึ่งการถายสลากภัต), อุตฺตม+อํ = อุตฺตมํ (อันอุดม, สูงสุด) 

เทนฺติ (ย่อมให้, ถวาย) √ทา+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.

สาธโว (คนดี) สาธุ+โย 

มานุสา (มนุษย์, คน ท.) มานุส+โย  

สทฺทหนฺตา (เชื่ออยู่, ศรัทธาอยู่) สํ+√ธา+อ+อนฺต > สทฺทหนฺต+โย 

วตฺถุตฺตยํ (ซึ่งหมวดสามแห่งวัตถุ, พระรัตนตรัย) วตฺถุตฺตย+อํ

๑๔.

ปุปฺผนฺติ (ย่อมบาน, ออกดอก) √ปุปฺผ+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.

กเฏรุหาปิ (แม้พันธุ์ไม้ดอก ท.) กเฏรุห+โย, อปิ เป็นอุปสัค 

ตมฺหิ สาวณมาสเก (ในเดือนสาวณมาสนั้น) ต+สฺมึ, สาวณมาสก+สฺมึ

เข (บนท้องฟ้า) ข+สฺมึ 

สวณนกฺขตฺตมฺปิ ~ สวณนกฺขตฺตํ+อปิ, (แม้ดาวนักษัตรชื่อสาวณะ) 

อตีว (ยิ่งเทียว) อติ+เอว 

โชตยี (ส่องแสง, โชติช่วงแล้ว) √ชุต+ณย+อี จุราทิ. กัตตุ.

หิ เว (แท้จริงแล, น่าชมยิ่ง) สมูหนิบาต

๑๕.

วสฺสพฺภนฺตรภูเต (ที่เป็นภายในแห่งพรรษา) วสฺส+อพฺภนฺตร+ภูต > วสฺสพฺภนฺตรภูต+สฺมึ 

จ (อนึ่ง, ก็) นิบาต 

สมณา (เหล่าสมณะ) สมณ+โย 

สุคโตรสา (โอรสของพระสุคตเจ้า) สุคต+โอรส > สุคโตรส+โย

มาเส (ในเดือน) มาส+สฺมึ 

วาจนอุคฺคณฺห-กมฺมํกํสุ ~ วาจนอุคฺคหกมฺมํ+อกํสุ (ได้ทำหน้าที่คือการเล่าเรียนคือการสวด, - หน้าที่คือการสวดและการเรียน) วาจน+อุคฺคห+กมฺมํ > วาจนอุคฺคหกมฺม+อํ, อ+√กร+อุํ = อกํสุ (ได้ทำแล้ว) ภูวาทิ, ตนาทิ. กัตตุ.

สุขาสยา (นอนเป็นสุข, อยู่สบาย, อยู่เป็นสุข) สุข+อาสย (สขา+สยา?) > สุขาสย+โย