๙. มาคสิรมาส-เดือนธันวาคม

๙. มาคสิรมาส-เดือนธันวาคม

๒๕.

ธนุราสีมาคสิร-, มาเส เหมนฺตสมฺมเต;

สตฺติธรสุปูชาวฺห-, สภาปิ สมฺปวตฺติตาฯ

"จริงอยู่ ในเดือนธันวาคมอันเป็นราศีธนู

รู้กันพร้อมแล้วว่าเป็นฤดูเหมันต์(ฤดูหนาว),

แม้การประชุมกล่าวบูชาผู้ทรงกำลัง ได้เป็นไปแล้วด้วยดี.“

๒๖.

เทวสมฺมตปุปฺผานิ, มนุญฺญรุจิรานิปิ;

ปุปฺผนฺติ ตมฺหิ มาสมฺหิ, หิมปาโต อโหสิ จฯ

"ดอกไม้งามดุจเทพประทาน อันน่าพอใจและน่าปรารถนา

ย่อมบานในเดือนนี้ และระหว่างฤดูนี้ หิมะก็ยังตกอยู่.“

๒๗.

วีหโย โหนฺติ ปกฺกา จ, เขตฺเตสุ มฺรนมาภูตเล;

มิคสิรนกฺขตฺตมฺปิ, โชเตติ อากาสงฺคเณฯ

"ในประเทศพม่า ทุ่งท้องนามีข้าวออกรวงสุกเหลืองอร่าม,

แม้ดาวมิคสิร(ดาวหัวเนื้อ)ย่อมส่องแสงพราวบนท้องฟ้าแล.“ 

(กวิทปฺปณนีติ ปฏิญญา ๒๕-๒๗)

..

ศัพท์น่ารู้ :

๒๕.

ธนุราสีมาคสิรมาเส (ในมารสิรมาส(เดือนธันวาคม)ราศีธนู) ธนุราสีมาคสิรมาส+สฺมึ, 

เหมนฺตสมฺมเต; (ที่รู้กันแล้วว่าเหมันต์, -ฤดูหนาว) เหมนฺตสมฺมนฺต+สฺมึ

สตฺติธรสุปูชาวฺหสภาปิ (แม้การประชุมกล่าวบูชาผู้ทรงกำลัง) สตฺติ (กำลัง, สามารถ, หอก) + ธร (ผู้ทรง, การทรง) +สุปูชา (การบูชาด้วยดี) + วฺห (วฺยาห) การกล่าว, +สภา (การประชุม, สภา) +อปิ

สมฺปวตฺติตา (เป็นไปพร้อมแล้ว) สํ+ป+วตฺตุ+อิ+ต > สมฺปวตฺติต+สิ

๒๖.

เทวสมฺมตปุปฺผานิ, เทว (เทพเจ้า, เทวดา; พระยม, ความตาย; สมมติเทพ, พระราชา; ฟ้า, ท้องฟ้า; ฝน, เมฆฝน.), สมฺมต (เห็นด้วยแล้ว, รู้กันแล้ว), ปุปฺผ (ดอกไม้) 

มนุญฺญรุจิรานิปิ; มนุญฺญ (ฟูใจ, พอใจ, เป็นที่พอใจ) รุจิร (น่าใคร่, น่าพอใจ, น่าปรารถนา, งาม)

ปุปฺผนฺติ ตมฺหิ มาสมฺหิ (ย่อมออกดอก, ย่อมเบ่งบานในเดือนนั้น)

หิมปาโต อโหสิ จ (การตกแห่งหิมะ ได้มีแล้ว ด้วย, ได้มีหิมะตกด้วย)

๒๗.

วีหโย โหนฺติ ปกฺกา จ, (ข้าวออกรวงสุกแล้ว) วีหิ นิยมแปลว่า ข้าวเปลือก, วีหิ+โย > วีหโย (ข้าวเปลือก ท.), หู+อ+อนฺติ > โหนฺติ (ย่อมเป็น, ย่อมมี) , ปจ+ต > ปกฺก+โย > ปกฺกา (สุกแล้ว) แปลง ต ปัจจัยเป็น กฺก และลบที่สุดธาตุ § สุสปจสกโต กฺข-กฺกา จ. (๖๑๗)

เขตฺเตสุ (ในนา ท.) เขตฺต+สุ

มฺรนมาภูตเล (บนพื้นแผ่นประเทศพม่า) มฺรนมา (ประเทศพม่า) + ภู (แผ่นดิน) + ตล (พื้น) > มรนมาภูตล+สฺมึ

มิคสิรนกฺขตฺตมฺปิ (แม้ดาวมิคสิร, ดาวหัวเนื้อ) มิคสิร-นกฺขตฺตํ+อปิ

โชเตติ (ส่องแสง, สว่าง, สดใส) ชุติ+เณ+ติ จุราทิ. กัตตุ.

อากาสงฺคเณ (ลานแหงท้องฟ้า, บนท้องฟ้า) อากาส (อากาศ, ท้องฟ้า, ที่ว่าง) + องฺคณ (สนาม, ลาน, กลางแจ้ง, เนิน, มลทิน), อากาสงฺคณ+สฺมึ

..

มีหลายคำที่ต้องแปลเดาไปก่อน เช่น 

๑. สตฺติธรสุปูชาวฺหสภาปิ เป็นการประชุมทำอะไรกันแน่หนอ?

๒. เทวสมฺมตปุปฺผานิ คือดอกไม้อะไรกันแน่?

ขอฝากไว้ให้ช่วยกันค้นหาคำตอบที่ถูกต้องต่อไปครับ.