๓๓๒. คนโง่กับคนฉลาด

 

๓๓๒. คนโง่กับคนฉลาด

น โลเก โสภเต มูฬฺโห, เกวลตฺตปสํสโก;

อปิ สมฺปิหิเต กูเป, กตวิชฺโช ปกาสเตฯ

"คนโง่ที่ยกยอตัวเองฝ่ายเดียว

ย่อมไม่งาม ในโลกใบนี้;

ขนาดเขาถูกครอบไว้ในหลุมบ่อ,

มีความรู้หน่อย ก็ป่าวร้องไปทั่ว.“

(กวิทปฺปณนีติ ๓๓๒, มหารหนีติ ๘๔, ธมฺมนีติ ๒๔)

..

ศัพท์น่ารู้ :

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

โลเก (ในโลก) โลก+สฺมึ 

โสภเต (ย่อมงาม) √สุภ-ทิตฺติหึสาสุ+อ+เต ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก 

มูฬฺโห (คนหลง, งมงาย, โง่เขลา) มูฬฺห+สิ

 

เกวลตฺตปสํสโก (คนยกย่อง-, ชมเชย-, สรรเสริญตนเท่านั้น) เกวลตฺตปสํสก+สิ, เกวล (ล้วนๆ, ทั้งดุ้น, ทั้งเพ, ฝ่ายเดียว), อตฺต (ตน, ตัวเอง), ปสํสก (ยกย่อง, สรรเสริญ)

อปิ (แม้) อุปสัคในอรรถติเตียน

สมฺปิหิเต (ถูกปิดไว้, ถูกครอบไว้) สมฺปิหิต+สฺมึ 

กูเป (หลุม, บ่อ) กูป+สฺมึ

 

กตวิชฺโช (ผู้มีวิชาอันตนกระทำแล้ว, คนได้เรียนแล้ว, คนมีความรู้แล้ว, คนเรียนจบแล้ว) กตวิชฺช+สิ วิ. กตา วิชฺชา เยนาติ กตวิชฺโช (ผู้ที่ได้เรียนวิชาแล้ว ชื่อว่า กตวิชชะ) ตติยาพหุพพี.

ปกาสเต (ย่อมประกาศ, ปรากฏ, ชี้แจง, ป่าวร้อง, โฆษณา, แสดง, อวดอ้าง) ป+√กาส-ปกาสเน+อ+เต ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก

..

ส่วนในธัมมนีติ (ธมฺมนีติ ๒๔) เฉพาะในบาทคาถาที่ ๓ ที่ประกอบวิภัตติต่างกัน ดังนี้

น โลเก โสภเต มุฬฺโห,

เกวลตฺตปสํสโก;

อปิ สมฺปิหิโต กูเป,

กตวิชฺโช ปกาสิโตฯ

..

กวิทัปปณนีติ ปกิณณกกัณฑ์ คาถา ๓๓๒, คนโง่ชอบโอ้อวด