๓๓๕. จงเจริญมรรคมีองค์แปดกันเถิด

 ๓๓๕. จงเจริญมรรคมีองค์แปดกันเถิด

ปมาทํ ภยโต ทิสฺวา, อปฺปมาทญฺจ เขมโต;

ภาเวถฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, เอสา พุทฺธานุสาสนีฯ

"ท่านทั้งหลายจงเห็นความประมาทโดยความเป็นภัย

และเห็นความไม่ประมาทโดยเป็นทางเกษมแล้ว

จงเจริญมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ ประการเถิด

นี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย.“

(กวิทปฺปณนีติ ๓๓๕, ขุ. อป. ๓๒/๑, ขุ. จริยา. ๓๓/ตสฺสุทฺทาน)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ปมาทํ (ความประมาท) ปมาท+อํ 

ภยโต (โดยความเป็นภัย, -น่ากลัว) ภย+โต ปัจจัย 

ทิสฺวา (เห็นแล้ว, เพราะเห็น) ทิส-เปกฺขเณ+ตฺวา+สิ

 

อปฺปมาทญฺจ = อปฺปมาทํ+จ, อปฺปมาท+อํ > อปฺปมาทํ (ความไม่ประมาท), จ (ด้วย, และ) สมุจจยตฺถนิบาต

เขมโต (โดยเป็นทางเกษม, -ปลอดภัย) เขม+โต ปัจจัย 

ภาเวถฏฺฐงฺคิกํ = ภาเวถ+อฏฺฐงฺคิกํ, ภู-สตฺตายํ +เณ การิตปัจจัย +ถ ภูวาทิคณะ เหตุกัตตุวาจก แปลตามสำนวนวาจกว่า จงยังมรรค..ให้มี (ให้เป็น) แปลโดยอรรถว่า จงเจริญซึ่งมรรค.., จงเจริญมรรค.., อฏฺฐงฺคิก+อํ > อฏฺฐงฺคิกํ (ประกอบแล้วด้วยองค์แปด, มรรคมีองค์แปด) วิเสสนะของ มคฺคํ. 

มคฺคํ (มรรค, ทาง) มคฺค+อํ 

 

เอสา (นี้, นั่น) เอตา+สิ 

พุทฺธานุสาสนี (คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า ท.) พุทฺธานุสาสนี+สิ

——

ลองแปลทีละวลี :

ปมาทํ ภยโต ทิสฺวา, | เพราะเห็นความประมาทโดยความเป็นภัย

อปฺปมาทญฺจ เขมโต; | และเห็นความไม่ประมาทโดยเป็นทางเกษมแล้ว

ภาเวถฏฺฐงฺคิกํ มคฺคํ, | ท่านทั้งหลายจงเจริญมรรคอันประกอบด้วยองค์ ๘ ประการเถิด

เอสา พุทฺธานุสาสนีฯ | นี้เป็นคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย.

คาถานี้กับอีกสองคาถาก่อน รวมเป็น ๓ คาถา มีอาคตสถานที่มาเดียวกัน ตามที่ได้แสดงไว้แล้วนั้นแล. เวลาท่องก็ควรท่องให้ครบทั้งสามคาถาเพื่อความสมบูรณ์ดุจกินยารักษาโรคครบชุด ฉะนั้น.