๓๓๖. สิ่งที่ควรและไม่ควรใส่ใจ

๓๓๖. สิ่งที่ควรและไม่ควรใส่ใจ

ครหา จ ปสํสา จ, อนิจฺจา ตาวกาลิกา;

อปฺปกาเจกเทสาว, น ตา อิกฺเขยฺย ปณฺฑิโต;

ธมฺมาธมฺมํว อิกฺเขยฺย, อตฺถานตฺถํ หิตาหิตํฯ

การนินทาและการสรรเสริญ,

ไม่จีรังยั้งยืน เกิดขึ้นชั่วครั้งชั่วคราว,

เป็นของเล็กน้อยและเป็นส่วนหนึ่งเท่านั้น,

บัณฑิตไม่ควรสนใจเรื่องเหลานั้น.

ควรใส่ใจสภาพที่เป็นธรรมะและอธรรมะ

ควรเอาใจใส่เรื่องที่เป็นประโยชน์เกื้อกูล

และเรื่องทีมิใช่ประโยชน์กูลก็พอแล้ว.

(กวิทปฺปณนีติ ๓๓๖)

..

ศัพท์น่ารู้ :

ครหา (การครหา, นินทา, ติเตียน) ครหา+สิ 

จ (ด้วย, และ) ปทสมุจจยนิบาต 

ปสํสา (การสรรเสริญ, การยกย่อง, ชมเชย) ปสํสา+สิ 

จ (ด้วย, และ) ปทสมุจจยนิบาต

 

อนิจฺจา (ที่ไม่เที่ยง, ไม่ยังยืน) อนิจฺจา+สิ 

ตาวกาลิกา (ชั่วเวลาหนึ่ง, เพียงชั่วครู่, เพียงชั่วยาม) ตาวกาลิกา+สิ

อปฺปกา (ที่นิดหน่อย, อันเล็กน้อย) อปฺปกา+สิ  

เจกเทสาว = จ+เอกเทสา+เอว (ที่เป็นส่วนเดียว-, เป็นเอกเทศด้วยนั่นเทียว) เอกเทสา+สิ

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

ตา (เหล่านั้น) ต+โย? 

อิกฺเขยฺย (พึงเห็น, เพ่งดู, คำนึง) √อิกฺข-ทสฺสนงฺเกสุ+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก 

ปณฺฑิโต (บัณฑิต, คนฉลาด) ปณฺฑิต+สิ 

ธมฺมาธมฺมํว = ธมฺมาธมฺมํ+เอว (ซึ่งธรรมและมิใช่ธรรมเท่านั้น) ธมฺม+อธมฺม > ธมฺมาธมฺม+อํ, เอว เป็นนิบาตใช้ในอรรถห้ามอย่างอื่น (อวธารณ) 

อิกฺเขยฺย (พึงเห็น, เพ่งดู, คำนึง) √อิกฺข-ทสฺสนงฺเกสุ+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก 

อตฺถานตฺถํ (ซึ่งประโยชน์และมิใช่ประโยชน์) อตฺถ+อนตฺถ > อตฺถานตฺถ+อํ 

หิตาหิตํ (ซึ่งสิ่งที่มีประโยชน์เกื้อกูลและไม่เกื้อกูล) หิต+อหิต > หิตาหิต+อํ

..

ขอจบปกิณณกกัณฑ์ หมวดว่าด้วยเรื่องทั่วไป หรือหมวดเบ็ดเตล็ด แต่เพียงเท่านี้แล.

ขอให้ทุกท่านมีความสุข และโชคดี สนุกกับการเรียนบาฬีตลอดไป สวัสดีครับ.