๓๔.ทุกคนจะเก่งเท่ากันได้ฤๅ

 ๓๔. ทุกคนจะเก่งเท่ากันได้ฤๅ

มณฺฑูเกปิ อุกฺเร สีเห, สูกเรปิ อุเห ทีเป;

พิฬาเร สทิเส พฺยคฺเฆ, สพฺพธีเร สิปฺปสเมฯ

“หากกบบันลือสีหนาทได้เหมือนราชสีห์,

หมูจักจรลีได้เหมือนเสือดาว,

แมวเก่งกาจเหมือนเสือโคร่ง,

ปราชญ์ทุกคน คงมีความรู้เท่าเทียมกันแน่!.“

(โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๓๔)

..

ศัพท์น่ารู้ :

มณฺฑูเกปิ (แม้กบ, หากเขียด) มณฺฑูเก+อปิ

อุกฺเร (ส่งเสียง, บันลือ) อุกฺร+สฺมึ ศัพท์นี้ขออนุญาตเดาไปก่อนนะครับ.

สีเห (สีหะ, ราชสีห์) สีห+สฺมึ

สูกเรปิ (แม้หมู, หากสุกร) สูกเร+อปิ

อุเห (ไป, เก่งกาจ, กำจัด) อุห+สฺมึ ศัพท์นี้ขออนุญาตเดาไปก่อนอีกเช่นกันครับ.

ทีเป (เสือดาว; ประทีป, ตะเกียง; เกาะ, ทวีป; ที่พึ่ง; พระนิพพาน) ทีป+สฺมึ

พิฬาเร (แมว, เสือปลา) พิฬาร+สฺมึ 

สทิเส (เช่นกับ, เหมือนกัน) สทิส+สฺมึ

พฺยคฺเฆ (เสือโคร่ง, พยัคฆ์) พฺยคฺฆ+สฺมึ

สพฺพธีเร (นักปราชญ์ทั้งหมด,​ ธีรชนทั้งปวง) สพฺพ+ธีร > สพฺพธีร+สฺมึ

สิปฺปสเม (ผู้เสมอด้วยความรู้, มีศิลปะเสมอกัน -เท่าเทียกัน) สิปฺป+สม > สิปฺปสม+สฺมึ

.....ในคาถานี้มีศัพท์ที่เป็นชื่อของสัตว์รวม ๖ ชนิดคือ

มณฺฑูก (กบ) ป., สีห (ราชสีห์) ป., สูกร (หมู) ป., ทีป (เสือเหลือง, เสือดาว) ป., พิฬาร (แมว, เสือปลา) ป.,  พฺยคฺฆ (เสืองโคร่ง) ป. 

......ศัพท์เหล่านี้อาจมีคำไวพจน์ได้อีกหลายศัพท์ หรือ ศัพท์เดียวอาจความหมายได้อีกหลายอย่างก็ได้ ท่านที่สนใจสามารถค้นหาได้จากคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกาเป็นต้น เพื่อพัฒนาความเป็นพหูสูตรให้ยิ่งๆ ขึ้นไปได้ครับ.

..