๑๑๕. สูญเปล่า ๔ อย่าง

๑๑๕. สูญเปล่า ๔ อย่าง

อปุตฺตกํ ฆรํ สุญฺญํ, รฎฺฐํ สุญฺญํ อราชกํ;

อสิปฺปสฺส มุขํ สุญฺญํ, สพฺพสุญฺญํ ทลิทฺทกาฯ

 „เรือนที่ไร้บุตรน้อย  ก็สูญเปล่า,

ประเทศที่ไร้พระราชา ก็สูญเปล่า

คำพูดของคนที่ไร้ปัญญา ก็สูญเปล่า

ความเป็นคนจน(ด้วยศรัทธา) 

ชื่อว่า สูญเปล่าโดยประการทั้งปวง.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๑๕, ธัมมนีติ ๒๖๔, กวิทัปปณนีติ ๒๕๕, จาณักยนีติ ๔๗)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อปุตฺตกํ (ที่ไม่มีบุตร, ที่ไม่มีลูกน้อย) น+ปุตฺตก > อปุตฺตก+สิ, เป็นวิเสสนะ (คำขยาย) ของ ฆรํ 

ฆรํ (เรือน, ที่อยู่) ฆร+สิ นป. วิ. คยฺหตีติ ฆรํ (สถานที่ถูกถือเอา ถูกครอบครอง ชื่อว่า ฆร) คห-อุปาทาเน+ณ แปลง คห เป็น ฆร ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า คหสฺส ฆร เณ วา. (รู ๕๘๓)

สุญฺญํ (เป็นของสูญ, ศูนย์, เปล่า, ว่าง) สุญฺญ+สิ 

รฏฺฐํ (แว่นแคว้น, ประเทศ, เมือง) รฏฺฐ+สิ นป. ในกวิทัปปณนีติและโลกนีติ เป็น รฏฺฐํ (แคว้น, รัฐ)

อราชกํ (ที่ปราศจากพระราชา) น+ราชก > อราชก+สิ เป็นวิเสสนะของ รฏฺฐํ

อสิปฺปสฺส (ของคนไม่มีความรู้, -การศึกษา, -ศิลปะ) น+สิปฺป > อสิปฺป+ส 

มุขํ (หน้า, ปาก, มุข, คำอ้างอิง) มุข+สิ 

สพฺพสุญฺญํ (สูญทุกอย่าง, เปล่าทั้งหมด, ศูนย์ทั้งปวง) สพฺพ+สุญฺญ > สพฺพสุญฺญ+สิ 

ทลิทฺทกา (ความเป็นคนจน, ความจน, คนเข็ญใจ) ทลิทฺทกา+สิ, (ทลิทฺทก+สฺมา), ในธัมมนีติ เป็น ทลิทฺทกํ, ในกวิทัปปณนีติ เป็น ทลิทฺทตฺตํ. 

ส่วนในจาณักยนีติ คาถาที่ ๔๗ มีข้อความน่าสนใจ แตกต่างจากคัมภีร์ทั้งสามพอสมควร  ดังนี้.

อวิชฺชํ ชีวนํ สุญฺญํ, ทิสา สุญฺญา อพนฺธวา;

ปุตฺตหีนํ คหํ สุญฺญํ, สพฺพสุญฺญา ทลิทฺทตาฯ

„ชีวิตที่ขาดวิชาความรู้ ชื่อว่า สูญเปล่า

ทิศที่ไร้ญาติขาดมิตร ชื่อว่า สูญเปล่า

ครอบครัวที่มีลูกเลวทราม ชื่อว่า สูญเปล่า

ความเป็นคนยากจน ชื่อว่า สูญเปล่ากว่าทุกสิ่ง.“

..