๑๓๔. สิ่งที่ข้าเฝ้าไม่ควรทำ

๑๓๔. สิ่งที่ข้าเฝ้าไม่ควรทำ

น รญฺญา สมกํ ภุญฺเช, กามโภคํ กุทาจนํ;

อากปฺปํ รสภุตฺติํ วา, มาลา คนฺธวิเลปนํ;

วตฺถํ สพฺพอลงฺการํ, น รญฺญา สทิสํ กเรฯ

“ข้าเฝ้าไม่ควรใช้สอยสิ่งของเครื่องใช้ 

ที่งดงามเสมอกับพระราชา ในกาลไหน ๆ  

ไม่ควรทำอากัปกริยาเลียนแบบ

ไม่ควรเสวยภัตมีรสเหมือนกัน 

ไม่ควรทัดทรงมาลา ลูบไล้ของหอมเหมือนกัน 

และไม่ควรสวมเสื้อผ้าและสิ่งประดับ

ทั้งปวงเหมือนกันกับพระราชา.“

(โลกนีติ หมวดราชา คาถาที่ ๑๓๔, ธัมมนีติ ๒๙๑ กวิทัปปณนีติ ๒๖๖, ขุ. ชา ๒๘/๙๖๑)

..

ศัพท์น่ารู้ :

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

รญฺญา (ด้วยพระราชา, กับพระราชา) ราช+นา 

สมกํ (เสมอ, สมกัน) สมก+อํ 

ภุญฺเช (พึงรัปทาน, ทาน, บริโภค, เสวย) √ภุช+อ+เอยฺย รุธาทิคณะ กัตตุวาจาก 

กามโภคํ (บริโภคกาม, เครื่องใช้สอยที่น่าใคร่) กาม+โภค > กามโภค+อํ 

กุทาจนํ (ในกาลไหน ๆ, ในกาลบางคราว) กึ+ทาจนํ อัพยยศัพท์

อากปฺปํ (อากัปปกิริยา, แสดงท่าทาง, -อาการ) อากปฺป+อํ 

รสภุตฺตึ (การบริโภคอาหาร, การเสพรส) รสภุตฺต+อํ, กวิทัปปณนีติ เป็น รสภุตฺตํ

วา (หรือ, หรือว่า) นิบาต

มาลาคนฺธวิเลปนํ (ทัดทรงดอกไม้-ลูบไล้ของหอม) มาลาคนฺธวิเลปน+อํ

วตฺถํ (เสื้อผ้า) วตฺถ+อํ

สพฺพมลงฺการํ = สพฺพํ+อลงฺการํ (เครื่องประดับทุกอย่าง) สพฺพ+อํ = สพฺพํ (ทุกอย่าง), อลงฺการ+อํ = อลงฺการํ (ซึ่งเครื่องประดับ)

สทิสํ (เช่นกัน, เสมอกัน) สทิส+อํ 

กเร (พึงกระทำ) √กร+อ+เอยฺย ภูวาทิคณะ กัตตุวาจก (ถ้าเป็น กร+โอ+เอยฺย ตนาทิคณะ กัตตุวาจก)

..