๑๓๘. กุโต-แต่ไหน?

๗. ปกิณฺณกกณฺโฑ-หมวดเบ็ดเตล็ด

๑๓๘. กุโต-แต่ไหน?

อิตฺถิมิสฺเส กุโตสีลํ, มํสภกฺเข กุโตทยา;

สุราปาเน กุโตสจฺจํ, มหาโลเภ กุโตหิรี;

มหาตนฺเท กุโตสิปฺปํ, มหาโกเธ กุโตธนํฯ

“เพราะชอบยุ่งกับสตรี จะมีศีลมาแต่ไหน?

เพราะชอบกินเนื้อ จะมีเมตตามาแต่ไหน?

เพราะชอบดื่มสุรา จะมีสัจจะแต่ที่ไหน?

เพราะเป็นคนโลภจัด จะมีความละอายแต่ที่ไหน?

เพราะความเกียจคร้านมาก จะมีความรู้แต่ที่ไหน?

เพราะความเป็นคนขี้โกรธ จะมีทรัพย์แต่ที่ไหน?“

(โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๓๘, ธัมมนีติ ๓๗๒, มหารหนีติ ๒๒๙, กวิทัปปณนีติ ๓๒๓)

..

ศัพท์น่ารู้ :

อิตฺถิมิสฺเส (ในเพราะปะปนกับหญิง, -คลุกคลีกับสตรี) อิตฺถี+มิสฺส > อิตฺถิมิสฺส+สฺมึ, 

กุโตสีลํ (ศีลแต่ไหน, หรือจะมีศีล) กุโต (แต่ที่ไหน?) +สีลํ (ศีล,​ คุณความดี), หรือจะเขียนแยกกันก็ได้ เป็น กุโต สีลํ ก็ได้, คำแปลเหมือนกัน แม้บทอื่นก็พึงทราบโดยนัยนี้.

มํสภกฺเข (ในเพราะเคี้ยวกินเนื้อ, -การกินเนื้อสัตว์) มํส (เนื้อ) +ภกฺข (อาหาร, การเคี้ยวกิน) > มํสภกฺข+สฺมึ

กุโตทยา (เมตตาแต่ไหน, มีเมตตาได้อย่างไร) กุโต+ทยา > กุโตทยา+สิ

สุราปาเน (ในเพราะดื่มสุรา) สุรา+ปาน > สุราปาน+สฺมึ

กุโตสจฺจํ (สัตย์แต่ไหน, มีสัจจะมาแต่ไหน) กุโต+สจฺจ > กุโตสจฺจ+สิ

มหาโลเภ (ในเพราะโลภมาก) มหนฺต+โลภ > มหาโลภ+สฺมึ

กุโตหิรี (ความละอาย, จะมีหิริแต่ที่ไหน)

มหาตนฺเท (ในเพราะเกียจคร้านมาก) มหนฺต+ตนฺท > มหาตนฺท+สฺมึ

กุโตสิปฺปํ (ศิลปะแต่ที่ไหน,​ ความรู้แต่ไหน) กุโตสิปฺป+สิ

มหาโกเธ (ในเพราะเป็นคนขี้โกรธ, -โกรธจัด) มหนฺต+โกธ > มหาโกธ+สฺมี

กุโตธนํ (ทรัพย์แต่ที่ไหน) กุโตธน+สิ

..