๑๓๙. ทางเสื่อมแห่งโภคทรัพย์

๑๓๙. ทางเสื่อมแห่งโภคทรัพย์

สุราโยโค วิกาโล จ, สมชฺชจรณาลสํ;

ขิฑฺฑาธุตฺโต ปาปมิตฺโต, โภคนาสมุขา อิเมฯ

„เป็นนักเลงสุรา ๑ เที่ยวกลางคืน ๑ 

เที่ยวดูการละเล่น ๑ เกียจคร้านทำการงาน ๑ 

ชอบเล่นการพนัน ๑ คบคนชั่วเป็นมิตร ๑ 

เหล่านี้ เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะทั้งหลาย.“

(โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๓๙, ธัมมนีติ ๒๒๙, กวิทัปปณนีติ ๓๒๔)

..

ศัพท์น่ารู้ :

สุราโยโค (ประกอบสุรา, ดื่มสุรา, ขายเหล้า) สุรา (เหล้า, สุรา) +โยค (การประกอบ) > สุราโยค+สิ  

วิกาโล (ค่ำคื่น, ผิดกาลเวลา, เที่ยวกลาง) วิกาล+สิ  

จ (ด้วย, และ) นิบาต 

สมชฺชจรณาลสํ (การเที่ยวไปดูการละเล่นและความเกียจคร้าน) สมชฺช (การประชุม, การเล่นมหรสพ) + จรณ (การเที่ยวไป) > สมชฺชจรณ + อลส (ความเกียจคร้าน) > สมชฺชจรณาลส+สิ, ในกวิทัปปณนีติ เป็น สมชฺชจรณงฺคโต (ไปเพื่อเที่ยวดูการเล่น, ไปดูงานมหรสพ).

ขิฑฺฑาธุตฺโต (นักเลงการพนัน) ขิฑฺฑา (การเล่น, การร่าเริง, กีฬา) อิต. + ธุตฺต  (นักเลง,​ นักเลงสกา) ป. > ขิฑฺฑาธุตฺต+สิ, ขิฑฺฑา อิต. (การเล่น, การร่าเริง, กีฬา), ธุตฺต ป. (นักเลง, นักเลงสกา) 

ปาปมิตฺโต (มีมิตรชั่ว, มีเพื่อนเลว, ปาปมิตร) ปาป (บาป, ชั่ว) + มิตฺต (เพื่อน, มิตร) >  ปาปมิตฺต+สิ

โภคนาสมุขา (ทางแห่งความเสื่อมแห่งโภคะ) โภค (โภคะ, สมบัติ) + นาส (ความพินาศ, เสื่อม, เสียหาย) + มุข (ทาง, ปาก, หน้า)  > โภคนาสมุข+โย.

อิเม (เหล่านี้) อิม+โย 

คาถานี้ เข้าใจว่าพระโบราณาจารย์ท่านย่อความจากสิงคาลกสูตร (ที. ปา. ๑๑/๑๗๘) ซึ่งมีข้อความเป็นร้อยแก้ว ดังนี้ คือ.

  

„กตมานิ   ฉ   โภคานํ   อปายมุขานิ   น   เสวติ   ฯ

 สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานานุโยโค   โข   คหปติปุตฺต   โภคานํ  อปายมุขํ,

 วิกาลวิสิขาจริยานุโยโค    โภคานํ   อปายมุขํ,   สมชฺชาภิจรณํ   โภคานํ

 อปายมุขํ,   ชูตปฺปมาทฏฺฐานานุโยโค  โภคานํ  อปายมุขํ,  ปาปมิตฺตานุโยโค

 โภคานํ อปายมุขํ, อาลสฺสานุโยโค โภคานํ อปายมุขํ ฯ“

(คำแปล)

 อริยสาวกย่อมไม่เสพทางเสื่อมแห่งโภคะ ๖ เป็นไฉน? 

ดูกร คฤหบดีบุตร การประกอบเนืองๆ ซึ่งการดื่มน้ำเมาคือสุราและเมรัยอันเป็นที่ตั้งแห่ง

 ความประมาท เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ การประกอบเนืองๆ ซึ่งการ

 เที่ยวไปในตรอกต่างๆ ในกลางคืน เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ การเที่ยว

 ดูมหรสพเป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ การประกอบเนืองๆ ซึ่งการพนันอัน

 เป็นที่ตั้งแห่งความประมาท เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ การประกอบ

 เนืองๆ ซึ่งการคบคนชั่วเป็นมิตร เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ การประกอบ

 เนืองๆ ซึ่งความเกียจคร้าน เป็นทางเสื่อมแห่งโภคะประการ ๑ ฯ

     

..