๑๖๕. ฤาบุรพกรรมจะเป็นใหญ่

๑๖๕. ฤาบุรพกรรมจะเป็นใหญ่

หีนานํ คจฺฉเต วิตฺตํ, วีรานํ สนฺตกตฺตนํ;

วทนฺติ จ หีนา ชนา, ปุพฺพกมฺมปฺปธานกาฯ

„ทรัพย์ของคนขยันน้อย

กลายเป็นของคนขยันมากกว่า

คนกากชอบกล่าวว่า

อะไรก็สุดแล้วแต่บุญกรรม.“

(โลกนีติ หมวดเบ็ดเตล็ด คาถาที่ ๑๖๕)

..

ศัพท์น่ารู้ :

หีนานํ (ถ่อย, เลว, ชั่ว,​ ขยันน้อย) หีน+นํ

คจฺฉเต (ไป, ถึง, บรรลุ, กลายเป็น) √คมุ+อ+เต ภูวาทิ. กัตตุ.

วิตฺตํ (ความปลื้มใจ, สมบัติ) วิตฺต+สิ

วีรานํ (กล้า, ขยัน, อาจหาญ) วีร+นํ

สนฺตกตฺตนํ (ความเป็นของมีอยู่, ความเป็นสมบัติ) สนฺตกตฺตน+อํ, สนฺตก+ตฺตน ปัจจัยในภาวตัทธิต วิ. สนฺตกสฺส ภาโว สนฺตกตฺตนํ (ความเป็นแห่งสมบัติ ชื่อว่า สันตกัตตนะ).

วทนฺติ (กล่าว, พูด,​ ปราศรัย) √วท+อ+อนฺติ ภูวาทิ. กัตตุ.

จ (ก็, และ, ด้วย) นิบาติ

หีนา (ถ่อย, แย่, เลว) หีน+โย

ชนา (ชน, คน ท.) ชน+โย

ปุพฺพกมฺมปฺปธานกา (มีกรรมในกาลก่อนเป็นประธาน, มีบุรพกรรมเป็นประธาน) ปุพฺพ (ก่อน) + กมฺม (กรรม, การกระทำ) + ปธานก (เป็นประธาน, เป็นใหญ่, เป็นหัวหัว) > ปุพฺพกมฺมปฺปธานก+โย.

หมายเหตุ: คำแปลด้านบนนั้น ผมคัดลอกจากโลกนีติไตรพากย์ ถือว่าเป็นคำแปลที่ฟังเข้าใจง่าย,

หรือหากแปลตามความเข้าใจ อาจจะแปลว่า

„พวกคนถ่อย ที่เชื่อกรรมเก่าเป็นประธาน

มักพูดว่า ทรัพย์ของคนชั้นต่ำ

ย่อมจะกลายเป็นทรัพย์ของคนชั้นสูง.“

..