๒๐. สวยแต่รูปจูบไม่หอม

๒๐. สวยแต่รูปจูบไม่หอม

รูปโยพฺพนฺนสมฺปนฺนา, วิสาลกุลสมฺภวา;

วิตฺยาหีนา น โสภนฺติ, นิคนฺธาอิว กึสุกา.

คนผู้ถึงพร้อมด้วยทั้งรูปและวัย,

และยังเกิดในตระกูลใหญ่รำ่รวย;

แต่ขาดวิชาความรู้ ย่อมไม่งาม,

เหมือนดอกทองกวาวไร้กลิ่น ฉะนั้น.

(ธรรมนีติ สิปปกถา ๒๐, โลกนีติ ๓๖, กวิทัปปณนีติ ๒๘, จาณักยนีติ ๗)

--

ศัพท์น่ารู้ :

รูปโยพฺพนฺนสมฺปนฺนา (ผู้ถึงพร้อมด้วยรูปและความหนุ่มสาว) รูป+โยพฺพน+สมฺปนฺน > รูปโยพฺพนสมฺปนฺน+โย 

วิสาลกุลสมฺภวา (ผู้สมภพในตระกูลไพศาล, ผู้เกิดในตระกูลใหญ่, -สกุลดัง) วิสาล+กุล+สมฺภว > วิสาลกุลสมฺภว+โย

วิตฺยาหีนา (ผู้ทรามด้วยวิชา, ขาดความรู้) วิตฺยา+หีน > วิชฺชาหีน+โย, หีน (เลว, ต่ำช้า, ทราม) ค. วิ. วิตฺยา หีนา อสฺสาติ วิชฺชาหีโน (วิตฺยาหีนะ คือ ผู้มีวิชาทราม) เป็นฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส, หรือ วิ. วิตฺยาย  หีโน วิตฺยาหีโน (ผู้ทรามแล้ว ด้วยความรู้ ชื่อว่า วิชชาหีนะ) เป็นตติยาตัปปุริสสมาส. (รู ๓๕๑, ๓๕๒)

น (ไม่, หามิได้) เป็นนิบาตบอกปฏิเสธ 

โสภนฺเต (ย่อมงาม) √สุภ+อ+อนฺเต ภูวาทิ. กัตตุ.

นิคฺคนฺธา (ไม่มีกลิ่น, ไร้กลิ่น) นิคฺคนฺธ+โย, ศัพท์ที่เกี่ยวกับกลิ่น เช่น สุคนฺธ (กลิ่นหอม), ทุคฺคนฺธ (กลิ่นเหม็น)

อิว (ดุจ, ราวกะ, เหมือน) นิบาตบอกอุปมา

กึสุกา (ต้นทองกวาว) กึสุก+โย, ต้นทองกวาวเป็นต้นไม้ที่มีดอกสวยงาม แต่ไม่มีกลิ่น จึงถูกนำมาเปรียบเทียบกับคนในที่นี้.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ผู้มีรูปงามกำลังหนุ่ม ทั้งสมภพ

ในสกุลอันไพศาล แต่ไร้วิทยาแล้ว 

ก็หมดสง่าเหมือนดอกกึสุกะ 

(ทองกวาว) ไม่มีกลิ่นฉะนั้น ฯ

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

คนรูปงามนามเพราะ กำลังหนุ่มแน่น

ทั้งเกิดในตระกูลที่มั่งคั่ง

แต่ความรู้ทราม กลับไม่งามเลย

เหมือนดอกทองกวาวที่ปราศจากกลิ่น ฉะนั้น.

--