๒๘. ฟังเป็นจึงเห็นสุข

๓. ปัญญากถา - แถลงปัญญา

๒๘. ฟังเป็นจึงเห็นสุข 

สุสฺสุสา สุตวฑฺฒนา, ปญฺญาย วฑฺฒนํ สุตํ;

ปญฺญาย อตฺถํ ชานนฺติ, ญาโต อตฺโถ สุขาวโห.

การตั้งใจฟัง ทำให้ความรู้พัฒนา,

ความรู้ที่พัฒนาทำให้ปัญญาเจริญ;

บุคคลย่อมรู้อรรถได้ด้วยปัญญา,

อรรถที่รู้ดีแล้ว เป็นเหตุนำสุขมาให้.

(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๒๘, โลกนีติ ๒๑, มหารหนีติ ๖๓, กวิทัปปณนีติ ๘๘, นรทักขทีปนี ๑๑)

--

ศัพท์น่ารู้ :

สุสฺสูสา (ความปรารถนาเพื่อฟัง, การอยากจะฟัง) √สุ+ส+อ+อา > สุสฺสูสา+สิ (ลง ส ปัจจัยในอรรถว่าปรารถนาเพื่อสิ่งนั้น)

สุตวฑฺฒนา (ความเจริญด้วยสุตตะ, -ปัญญา, -ความรู้) สุต+วฑฺฒนา > สุตวฑฺฒนา+สิ, 

ปญฺญาย (ด้วยปัญญา) ป+√ญา+อ+อา > ปญฺญา+นา 

วฑฺฒนํ (เจริญ, พัฒนา) √วฑฺฒ+ยุ > วฑฺฒน+สิ, 

สุตํ (การฟัง, สิ่งที่ฟังแล้ว) สุต+สิ

อตฺถํ (ซึ่งอรรถ, -เนื้อความ, ประโยชน์) อตฺถ+อํ 

ชานาติ (ย่อมรู้, -ทราบ) √ญา+นา+ติ แปลง ญา เป็น ชา § ญาสฺส ชา-ชํ-นา. (รู ๕๑๔)

ญาโต (ถูกรู้แล้ว) √ญา+ต > ญาต+สิ 

อตฺโถ (อรรถ, ประโยชน์, เนื้อความ) อตฺถ+สิ

สุขาวโห (นำมาซึ่งความสุข, เป็นเหตุนำสุขมาให้) สุข+อาวห > สุขาวห+สิ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

เพราะการหมั่นสดับ ความรู้จึงเจริญ และความ

รู้ย่อมเจริญขึ้นได้ด้วยปัญญา อาศัยปัญญาจึ่งจะรู้

จักประโยชน์ ประโยชน์ที่รู้แล้ว จักนำสุขมาให้.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

เพราะตั้งใจเรียนดี จึงมีความรู้ดี

เพราะมีปัญญาดี จึงมีความรู้

เพราะมีปัญญา จึงรู้เหตุผลถ่องแท้

จึงมีสุขได้.

--