Montag, 17. April 2023

๑๕๔. ผู้มีกำลัง

๑๕๔. ผู้มีกำลัง


สปาทานํ พลํ สีโห, ตโต ปุฬุวโก พลํ;

ตโต กิปฺปิลิโก นโร, ราชา สพฺเพ สมนฺตโต.


บรรดาสัตว์มีเท้า ราชสีห์เป็นสัตว์มีกำลัง

หนอนมีกำลังกว่า, มดมีกำลังมากกว่านั้น

มีกำลังกว่านั้นคือคน, แต่พระเจ้าแผ่นดิน

ทรงมีกำลังกว่าสัตว์ทั้งหมดโดยรวม.


(ธรรมนีติ พลกถา ๑๕๔)


--


ศัพท์น่ารู้ :


สปาทานํ (แห่งสัตว์มีเท้า, บรรดาสัตว์มีเท้า .) สห+ปาท > สปาท+นํ วิ. สห ปาเทหิ โย วตฺตเตติ สปาโท, หรือ สห ปาเทหิ เย วตฺตนฺเตติ สปาทา (ผู้ที่เป็นไปกับด้วยเท้า ชือว่า สปาทะ, สัตว์มีเท้า) สหปุพพบท พหุพพีหิสมาส, รูปวิเคราะห์ ต้องประกอบด้วย ปฐมาวิภัตติเสมอ เป็นเอกพจน์ หรือ พหูพจน์ ก็ได้ แล้วแต่ความประสงค์ เหตุนั้นจึงเป็น สปาโท (สัตว์มีเท้า),​ สปาทา (สัตว์มีเท้า .) 

สีโห (สีหะ, ราชสีห์) สีห+สิ

ตโต (แต่นั้น, กว่านั้น) +โต ปัจจัย อัพยยศัพท์ หรือ นิบาตบท ก็ว่า

ปุฬุวโก (หนอน, บุ้ง)  ปุฬุวก+สิ, ส่วนมากเป็น ปุฬวก, อีกศัพท์ กิมิ ก็แปลว่า หนอน เช่นกัน

กิปฺปิลิโก (มด) กิปฺปิลิก+สิ, ส่วนมากเป็น กิปิลฺลิกา (อิต.)

นโร (นรชน, คน) นร+สิ

ราชา  (พระราชา, พระเจ้าแผ่นดิน, ท้าวพระยา, กษัตริย์) ราช+สิ

สพฺเพ (ทั้งหมด, ทุกอย่าง, ทั้งสิ้น) สพฺพ+โย 

สมนฺตโต (ในที่โดยรอบ, รอบด้าน) เป็นนิบาตใช้ในอรรถสัตตมีวิภัตติ



--


อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้



บรรดาสัตว์ที่มีเท้า สีหะเป็นแรงกว่า 

หนอนยังแรงกว่านั้น

มดยังแรงกว่านั้น คนแรงขึ้นไปกว่านั้น 

แต่ท้าวพญาแรงกว่าทุกจำพวกโดยประมวญ.


--


อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...


บรรดาสัตว์ เท้า สีหะมีกำลังที่สุด

แต่หนอนยังมีกำลังยิ่งกว่านั้น

มดมีกำลังยิ่งกว่านั้นอีก

คนมีกำลังยิ่งขึ้นอีก 

แต่ท้าวพระยามีกำลังกว่าทุกจำพวกโดยประมวญ.


--


 

Keine Kommentare: