๑๘๙. ศรัทธาและความรัก

๑๘๙. ศรัทธาและความรัก

สทฺธาเปเมสุ สนฺเตสุ, น คเณ มาสกํ สตํ;

สทฺธาเปเมสฺวสนฺเตสุ, มาสกํปิ สตํ คเณ.

เมื่อมีความเชื่อความรักให้กัน

เงินเป็นร้อยเป็นพัน ไม่ต้องนับก็ได้,

แต่เมื่อหมดศรัทธาและความรักต่อกัน

เงินแค่ร้อยเดียว ต้องนับแล้วนับอีก.

(ธรรมนีติ ฆราวาสกถา ๑๘๙, มหารหนีติ ๑๘๕)

--

ศัพท์น่ารู้ :

สทฺธาเปเมสุ (เมื่อศรัทธาและความรัก, เมื่อความเชื่อถือและความรัก ท.) สทฺธา+เปม > สทฺธาเปม+สุ

สนฺเตสุ (มีอยู่) √อส+อ+อนฺต > สนฺต+สุ  ลบ อ อักษรต้นธาตุ ได้บ้าง § สพฺพตฺถาสสฺสาทิโลโป จ. (รู ๔๙๖)

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

คเณ (นับ, คำนวณ, คำนึง) √คณ+เณ+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ.

มาสกํ (มาสก, เงินทอง) มาสก+อํ 

สตํ (ร้อย, เป็นร้อย, ตั้งร้อย) สต+อํ

สทฺธาเปเมสฺวสนฺเตสุ ตัดบทเป็น สทฺธาเปเมสุ+อสนฺเตสุ (เมื่อความเชื่อและความรัก ท. + ไม่มีอยู่) ในเพราะสระหลังแปลง อุ อันเป็นที่สุดของบทหน้าเป็น ว ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า วโมทุทนฺตานํ. (รู ๒๐), น+สนฺต > อสนฺต+สุ = อสนฺเตสุ (ไม่มีอยู่). หมายเหตุ: บาทคาถานี้ เดิมเป็น สทฺธาเปเม อสนฺเตสุ ได้แก้เป็น สทฺธาเปเมสฺวสนฺเตสุ ตามในมหารหนีติ ซึ่งถือว่าถูกต้องและสมควรกว่า.

มาสกํปิ ตัดบทเป็น มาสกํ+อปิ (แม้มาสก, เงินทอง, ของมีค่า) 

สตํ (ร้อย) สต+อํ

คเณ (นับ, คำนวณ, คิด) 

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

เมื่อความเชื่อถือแลความรักมีอยู่ 

เงินตั้งร้อยไม่ต้องนับก็ได้ 

แต่เมื่อไม่มีความเชื่อถือแลความรักกันแล้ว 

หากเงินตั้งร้อยต้องนับทันที.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

เมื่อมีความเชื่อถือกันและรักกัน

เงินตั้งร้อยไม่ต้องนับก็ได้

แต่เมื่อไม่มีความเชื่อถือกันและรักกัน

เงินเพียงร้อยเดียวก็ต้องนับต่อหน้า.

--