๒๒๙. ผลของความเลวทราม

๒๒๙. ผลของความเลวทราม

สุราโยโค วิกาโล จ, สมชฺชานฆรงฺคโต;

ขิฑฺฑธุตฺโต ปาปมิตฺโต, อลโส จ อิเม ชนา;

มหาโภคา วินสฺสนฺติ, หีนภาวสฺสิทํ ผลํ.

เป็นนักเลงสุรา ๑ เที่ยวกลางคืน ๑ 

เที่ยวดูการละเล่น ๑ เล่นการพนัน ๑

คบมิตรชั่ว ๑ และเกียจคร้านทำงาน ๑

ชนเหล่านี้ ถึงมีโภคะมาก ก็จะฉิบหาย

นี้เป็นผลของความเลวทราม.

(ธรรมนีติ อกตกถา ๒๒๙, กวิทปฺปณนีติ ๓๒๔, โลกนีติ ๑๓๙)

--

ศัพท์น่ารู้ :

สุราโยโค (ประกอบสุรา, ดื่มสุรา, ขายเหล้า) สุรา+โยค > สุราโยค+สิ  

วิกาโล (ค่ำคื่น, วิกาล, เที่ยวกลาง) วิกาล+สิ  

จ: (ด้วย, และ) นิบาต 

สมชฺชจรณงฺคโต (เที่ยวดูการเล่น, เทียวดูงานมหรสพ) สมชฺช (ที่ประชุม, การประชุม, การเล่นมหรสพ) นป. +จรณ (การเที่ยวไป) นป. +คต (ไปแล้ว) ค. > สมชฺชจรณงฺคต+สิ

ขิฑฺฑาธุตฺโต (นักเลงการพนัน) ขิฑฺฑา (การเล่น, การร่าเริง, กีฬา) อิต. + ธุตฺต  (นักเลง,​ นักเลงสกา) ป. > ขิฑฺฑาธุตฺต+สิ, ขิฑฺฑา อิต. (การเล่น, การร่าเริง, กีฬา), ธุตฺต ป. (นักเลง, นักเลงสกา) 

ปาปมิตฺโต (มีมิตรชั่ว, มีเพื่อนเลว, ปาปมิตร) ปาป (บาป, ชั่ว) นป. + มิตฺต (เพื่อน, มิตร) ป. >  ปาปมิตฺต+สิ

อลโส (เกียจคร้าน, สันหลังยาว) อลส+สิ 

จ (ด้วย, และ) นิบาต (หมายเหตุ: เดิม เป็น อลโสโส ได้แก้ เป็น อลโส จ ตามฉบับราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ซึงถือว่าถูกต้องและเหมาะสม)

อิเม (เหล่านี้) อิม+โย สัพพนาม

ชนา (ชน ท.) ชน+โย

มหาโภคา (โภคะจำนวนมาก, มหาโภคะ, ทรัพย์สินเงินทอง) มหนฺต+โภค > มหาโภค+โย

วินสฺสนฺติ (พินาศ, เสียหาย) วิ+√นส+ย+อนฺติ ทิวาทิ. กัตตุ.

หีนภาวสฺสิทํ ตัดบทเป็น หีนภาวสฺส (แห่งความเป็นคนเลว) +อิทํ (ข้อนี้, กรรมนี้)

ผลํ (ผล, ลาภ, ประโยชน์) ผล+สิ

--

ลำดับนี้ขอนำเอาคาถาเดียวกันนี้ ที่ปรากฏในคัมภีร์นีติอื่น มาเปรียบเทียบกันเพื่อเป็นแนวทางในการศึกษาวิธีใช้ศัพท์ที่ต่างกันออกไป เพื่อความเป็นผู้ฉลาดในอักษรต่อไป.

๑. ในกวิทัปปณนีติ คาถา ๓๒๔ มีข้อความเพียงสี่บาทคาถา ดังนี้

สุราโยโค เวลาโล จ, สมชฺชจรณงฺคโต;

ขิฑฺฑาธุตฺโต ปาปมิตฺโต, อลโส โภคนาสกา.

เหตุทำให้ทรัพย์เสียหาย ๖ ประการ คือ:

๑. ดื่มสุรา 

๒. เที่ยวกลางคืน

๓. เที่ยวดูการการละเล่น

๔. เป็นนักเลงการพนัน (เล่นการพนัน)

๕. คบคนชั่วเป็นมิตร และ

๖. เกียจคร้านทำการงาน.

(ให้สังเกตในบาทคาถาแรก ศัพท์ว่า „เวลาโล“ คงจะคลาดเคลื่อนมาจาก วิกาโล)

๒. ในโลกนีติ คาถา ๑๓๙ บาทคาถที่ ๒ และบาทคาถาที่ ๔ มีข้อความต่างกันนิดหน่อย สังเกตเห็นชัดเจน พร้อมกันนี้ได้นำคำแปลจากโลกนีติไตรพากย์ (พากย์โลกนีติ) มาแสดงไว้เพื่อความสมบูรณ์และเพื่อประโยชน์การการศึกษาต่อไป.

สุราโยโค วิกาโล จ, สมชฺชจรณาลสํ;

ขิฑฺฑาธุตฺโต ปาปมิตฺโต, โภคนาสมุขา อิเม.

นักเลงสุรา เที่ยวกลางคืน ดูการเล่น เล่นการพนัน

คบคนชั่วเป็นมิตร เกียจคร้านทำการงาน เหล่านี้

เป็นความเสื่อมแห่งโภคะ.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

เป็นนักเลงเหล้า ๑ เที่ยวกลางคืน ๑ ไปสู่โรง

มหสพดู ๑ เป็นนักเลงเล่น ๑ คบมิตรชั่ว ๑

เกียจคร้าน ๑ ชนเหล่านี้แม้มีโภคะมากก็ต้อง

ฉิบหาย  นี้แลผลแห่งความชั่วช้า.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

เป็นนักเลงขี้เมา ๑ เที่ยวกลางคืน ๑ ดูการละเล่น ๑

เล่นการพนัน ๑ คบคนชั่วเป็นมิตร ๑ เกียจคร้าน ๑

ทั้ง ๖ นี้เป็นเหตุแห่งความเสื่อม 

ผู้ประพฤติกรรมเหล่านี้ แม้มีทรัพย์ก็ต้องยากจน.

--