๒๙๑. อย่าเลียนแบบ

๒๙๑. อย่าเลียนแบบ

น รญฺญา สมกํ วตฺถํ, น มาลํ น วิเลปนํ;

อากปฺปํ สรกุตฺตึ วา, น รญฺญา สทิสมาจเร.

ข้าเฝ้าไม่ควรใช้สอยเสื้อผ้า  มาลา

และเครื่องลูบไล้ให้ทัดเทียมกับพระราชา

อีกทั้งอากัปกิริยาหรือการพูดจาก็อย่า

ประพฤติให้เหมือนพระเจ้าแผ่นดิน.

(ธรรมนีติ ราชเสวกกถา ๒๙๑, กวิทปฺปณนีติ ๒๖๖, โลกนีติ ๑๓๔, ขุ. ชา ๒๘/๙๖๑ วิธุรชาดก)

--

ศัพท์น่ารู้ :

น (ไม่, หามิได้) นิบาต

รญฺญา (ด้วยพระราชา) ราช+นา แปลง ราช กับวิภัตติเป็น รญฺญา ได้บ้าง ด้วยสูตรว่า นามฺหิ รญฺญา วา. (รู ๑๑๖), ในพระบาฬีเป็น รญฺโญ.

สมกํ (ที่เสมอ, ที่คล้าย, ที่เหมือน) สมก+อํ

วตฺถํ (ผ้า, เครื่องนุ่งห่ม) วตฺถ+อํ นป.

มาลํ (ดอกไม้, เครื่องประดับ) มาลา+อํ อิต.

วิเลปนํ (เครื่องลูบไล้, ของหอม) วิเลปน+อํ นป.

อากปฺปํ (กิริยา, ท่าทาง, อากัปปะ, กิริยาอาการ) อากปฺป+อํ ป.

สรกุตฺตึ (การตบแต่งเสียง, การเปล่งเสียง) สร (เสียง) + กุตฺติ (การจัด, การตกแต่ง) > สรกุตฺติ+อํ

วา (หรือ, หรือว่า)นิบาต

สทิสมาจเร ตัดบทเป็น สทิสํ+อาจเร (พึงประพฤติเช่นกับ, ประพฤติเหมือน). สทิส+อํ = สทิสํ (เหมือน, เช่นกับ), อา+√จร+อ+เอยฺย = อาจเร (ประพฤติ, ปฏิบัติ) ภูวาทิ. กัตตุ.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

สูไม่พึงประพฤติเทียมพระราชา อีกมาลาและเครื่อง

ไล้อย่าใช้ให้เหมือน มารยาทแลสำนวนสุรเสียง

จงอย่าประพฤติล้อพระราชา.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

เสื้อผ้ามาลามาลัยเครื่องลูบไล้ของหอม

อย่าใช้สอยประดับทัดเทียมพระเจ้าอยู่หัว

ทั้งอากัปกิริยา ทั้งพูดจาและปราศัยก็อย่าให้ทัดเทียมพระเจ้าอยู่หัว,

ควรทำให้ต่าง อย่าให้เหมือนอย่างพระองค์ท่าน

เพื่อเป็นการรักษาตนให้พ้นจากราคีกลีโทษ.

--