๒๘๖. เสียหายเพราะผู้นำ

๒๘๖. เสียหายเพราะผู้นำ

อนายกา วินสฺสนฺติ, นสฺสนฺติ พหุนายกา;

ถินายกา วินสฺสนฺติ, นสฺสนฺติ สุสุนายกา.

ประเทศไม่มีผู้นำก็เสียหาย,

มีผู้นำหลายคนก็เสียหาย,

มีผู้นำเป็นสตรีก็เสียหาย,

มีผู้นำเป็นคนหนุ่มก็เสียหาย.

(ธัมมนีติ ราชธรรมกถา ๒๘๖, มหารหนีติ ๑๗๗, กวิทัปปณนีติ ๒๗๖, นรทักขทีปนี ๒๖๓)

--

ศัพท์น่ารู้ :

อนายกา (ที่ไม่ผู้นำ) น+นายก > อนายก+โย วิ. นตฺถิ นายโก ยสฺสาติ อนายโก, ปเทโส. (ประเทศไม่มีผู้นำ ชื่อว่า อนายโก) นนิปาตปุพฺ. ฉัฏ. พหุพฺพี. หรือ นตฺถิ นายโก เยสนฺติ อนายกา, ปเทสา. ก็ได้, แต่ที่แน่ๆ รูปสำเร็จแห่งวิเคราะห์ตัองประกอบด้วยปฐมาวิภัตติเสมอ

วินสฺสนฺติ (พินาศ, ฉิบหาย, เสียหาย, ล่มสลาย) วิ+√นส+ย+อนฺติ ทิวาทิ. กัตตุ.

นสฺสนฺติ (พินาศ, ฉิบหาย, เสียหาย, ล่มสลาย) √นส+ย+อนฺติ ทิวาทิ. กัตตุ.

พหุนายกา (ที่มีผู้นำเยอะ, มีนายกหลายคน) พหุ+นายก > พหุนายก+โย

ถินายกา, ถีนายกา (มีหญิงเป็นผู้นำ, มีนายกเป็นผู้หญิง) ถี+นายก > ถีนายก+โย (ในคัมภีร์นีติอื่น ๆ เป็น ถีนายกา)

สุสุนายกา: (มีนายกเป็นคนหนุ่ม, มีผู้นำเป็นเด็ก) สุสุ+นายก > สุสุนายก+โย

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ผู้ไม่มีนายย่อมพินาศ 

มีนายมากก็พินาศ 

มีสาวเป็นนายก็พินาศ 

มีหนุ่มเป็นนายก็พินาศ.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

คนไม่มีนายเลยก็พินาศ

ผู้มีนายมากก็พินาศ

มีอิสตรีเป็นนายก็พินาศ

มีหนุ่มกะหำใสเป็นนายก็พินาศเหมือนกัน.

--