๓๕๘. บรมสี่ที่ควรปรารถนา

๓๕๘. บรมสี่ที่ควรปรารถนา

อาโรคฺยํ ปรมํ ลาภํ, สนฺตุฎฺฐี ปรมํ ธนํ;

วิสาโส ปรมํ ญาติ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ.

ความไม่มีโรคเป็นลาภอันประเสริฐ

ความสันโดษ เป็นทรัพย์อย่างยิ่ง

ความคุ้นเคยกันเป็นญาติอย่างแท้จริง

พระนิพพานเป็นสุขอย่างยอดเยี่ยม.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๕๘, นรทักขทีปนี ๒๕๒, ขุ. ธ. ๒๐๔ สุขวรรค)

--

ศัพท์น่ารู้ :

อาโรคฺยํ (ความไม่มีโรค) น+โรค > อโรค+ณฺย ปัจจัยในภาวตัทธิต > อาโรคฺย+สิ วิ. อโรคสฺส ภาโว อาโรคฺยํ. (ความไม่แห่งโรค ชื่อว่า อาโรคฺยํ) วิธีทำตัว. ลบ ณ อนุพันธ์, ในเพราะ ย ลบ อ ที่ ค > คฺ, ทีฆะ(วุทธิ) อ เป็น อา ด้วยสูตรว่า อวณฺโณ เย โลปญฺจ. (รู ๓๖๙).

ปรมํ (อย่างยิ่ง, บรม, ยอด) ปรม+สิ

ลาภํ (ลาภ, วัตถุที่ควรได้) ลาภ+สิ ? (ปกติ ลาภ เป็น ปุงลิงค์)

สนฺตุฎฺฐี  (ความสันโดษ, ยินดียิ่ง) สนฺตุฏฺฐิ+สิ

ธนํ (ทรัพย์) ธน+สิ นป.

วิสาโส (ความคุ้นเคย, วิสาสะ) วิสาส+สิ ป.

ญาติ (ญาติ) ญาติ+สิ อิต.

นิพฺพานํ (พระนิพพาน) นิพฺพาน+สิ นป.

สุขํ (สุข, ความสุข) สุข+สิ นป.

--

ส่วนในพระบาฬีธรรมบท สุขวรรค คาถา ๒๐๔  ที่มาในฉบับสยามรัฐ มีข้อความปราฏทั้งบาฬีและคำแปลดังนี้.

อาโรคฺยปรมา ลาภา, สนฺตุฏฺฐีปรมํ ธนํ;

วิสฺสาสปรมา ญาติ, นิพฺพานํ ปรมํ สุขํ.

ลาภทั้งหลายมีความไม่มีโรคเป็นอย่างยิ่ง 

ทรัพย์มีความสันโดษเป็นอย่างยิ่ง

ญาติทั้งหลายมีความคุ้นเคยเป็นอย่างยิ่ง 

นิพพานเป็นสุขอย่างยิ่ง.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความไม่มีโรคเป็นลาภอย่างยิ่ง ความสันโดษ

เป็นทรัพย์อย่างประเสริฐ ความคุ้นเคยเป็นญาติ

อย่างสนิท พระนิพพานเป็นสุขอย่างยอด.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

ความไม่มีโรคเป็นลาภอันยอด

ความสันโดษเป็นทรัพย์อย่างยอด

ความไว้วางใจกันได้เป็นญาติอย่างสนิท

พระนิพพานเป็นสุขอย่างยอดเยี่ยม.

--