๓๖๕. ผู้มีอาวุธ

๓๖๕. ผู้มีอาวุธ

วาจาวุธา จ ราชาโน, สจฺจาวุธา จ สมณา;

ธนาวุธา เสฎฺฐิโน จ, โคณาวุธา ทลิทฺทกา.

พระราชามีวาจาเป็นอาวุธ

เหล่าสมณะมีสัจจะเป็นอาวุธ

พวกเศษรฐีมีทรัพย์เป็นอาวุธ

เหล่าคนจนมีโคเป็นเป็นอาวุธ.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๖๕)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

วาจาวุธา (อาวุธคือวาจา, มีวาจาเป็นอาวุธ) วาจา+อาวุธ > วาจาวุธ+โย

จ ทั้ง ๓ ศัพท์เป็นนิบาตใชในอรรถวากฺยสมุจจย -รวมรวมวากย หรือ พากย์ แปลว่า ด้วย, และ.

ราชาโน (พระราชา ท.) ราช+โย

สจฺจาวุธา (อาวุธคือสัจจะ, มีสัจจะเป็นอาวุธ) สจฺจ+อาวุธ > สจฺจาวุธ+โย

สมณา (สมณะ, นักบวช ท.) สมณ+โย

ธนาวุธา (อาวุธคือทรัพย์, มีทรัพย์เป็นอาวุธ) ธน+อาวุธ > ธนาวุธ+โย

เสฎฺฐิโน (เศรษฐี, คนมีเงิน ท.) เสฏฺฐิ, เสฏฺฐี+โย

โคณาวุธา (อาวุธคือโค, มีโคเป็นอาวุธ) โคณ+อาวุธ > โคณาวุธ+โย

ทลิทฺทกา (คนจน, คนเข็ญใจ ท.) ทลิทฺทก+โย 

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

พญามีวาจาเป็นอาวุธ 

สมณะมีความสัตย์เป็นอาวุธ 

เศรษฐีมีทรัพย์เป็นอาวุธ 

คนจนมีโคเป็นอาวุธ.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

พระโองการเป็นศัสตราวุธของพระมหากษัตริย์

วาจาสัตย์เป็นศัสตราวุธของสมณพราหมณ์

สินทรัพย์อันงามเป็นศัสตราวุธของเศรษฐี

แต่กำลังดีเป็นศัสตราวุธของคนยากจน.

--