๓๗๘. เครื่องรักษาคุ้มกัน

 ๓๗๘. เครื่องรักษาคุ้มกัน

สุตสฺส รกฺขา สพฺพทาภิโยโค,

กุลสฺส วตฺถํ ปุริสสฺส วิชฺชา;

รญฺโญปมาโท ปสโม ธนสฺส,

อิตฺถีนนฺตุ นตฺเถว ชาตุ รกฺขา.

ความพยายามทุกเมื่อเป็นเครื่องคุ้มกันนักปราชญ์,

เครื่องนุ่งห่มเป็นเครื่องคุ้มกันตระกูล, 

วิชาความรู้เป็นเครื่องรักษาคน, 

ความไม่ประมาทเป็นเครื่องคุ้มกันพระราชา,

การใช้จ่ายแต่พอสมเป็นเครื่องคุ้มกันทรัพย์ 

ส่วนพวกหญิง(ถ่อย)ไม่มีเครื่องคุ้มกันโดยแท้.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๗๘, มหารหนีติ ๑๙๗)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

สุตสฺส (ผู้ฟัง, นักศีกษา, นักปราชญ์) สุต+ส

รกฺขา (เครื่องรักษา) รกฺขา+สิ

สพฺพทาภิโยโค = สพฺพทา+อภิโยโค (ในกาลทุกเมื่อ+ความพยายาม, , ความเพียร, การประกอบ, การสอบถาม)

กุลสฺส (ตระตูล, สกุล) กุล+ส

วตฺถํ (ผ้า, เครื่องนุ่งห่ม) วตฺถ+สิ

ปุริสสฺส (บุรุษ, ชาย, คน) ปุริส+ส

วิชฺชา (วิชา, ความรู้, วิทยา) วิชฺชา+สิ

รญฺโญปมาโท = รญฺโญ+อปมาโท (แห่งพระราชา+ความไม่ประมาท)

ปสโม (?) ในโลกนีติไตรพากย์ท่านแปลว่า „การให้แต่พอสม“  ขอแปลตามท่านไปก่อน

ธนสฺส (แห่งทรัพย์) ธน+ส

อิตฺถีนนฺตุ = อิตฺถีนํ+ตุ (แห่งหญิง ท.+ส่วน)

นตฺเถว = นตฺถิ+เอว (ไม่มี+นั่นเทียว)

ชาตุ (แน่แท้, ส่วนเดียว) นิบาต

รกฺขา (เครื่องรักษา) รกฺขา+สิ, ส่วนในมหารหนีติบาทคาถาสุดท้ายเป็น ถีนนฺตุ ชานามิ น ชาตุ รกฺขํ (ส่วนเครื่องรักษาของพวกผู้หญิง เราไม่ทราบเลยจริงๆ)

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความพยายามยิ่งในกาลทุกเมื่อ เป็นเครื่องรักษา

ของปราชญ์ ผ้าเป็นเครื่องรักษาของสาวสกุล

วิทยาเป็นเครื่องรักษาของชาย ความไม่ประมาท

เป็นเครื่องรักษาของพระราชา การให้พอสมเป็นเครื่อง

รักษาทรัพย์ แต่สำหรับสัตรี (หญิงถ่อย) ไม่มีเครื่องรักษาแท้ ฯ

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

ความพยายามเป็นเครื่องคุ้มกันนักปราชญ์

ผ้าผ่อนเป็นเครื่องคุ้มกันกุลสตรี

วิชาความรู้ดีเป็นเครื่องคุ้มกันบุรุษ

ความไม่ประมาทอันสูงสุดเป็นเครื่องคุ้มกันพระเจ้าอยู่หัว

การใช้ทรัพย์แต่พอตัวเป็นเครื่องคุ้มกันทรัพย์

แต่หญิงถ่อยไม่มีอะไรคุ้มกันเลย.

--