๓๘๓. คนมีความรู้น้อย

๓๘๓. คนมีความรู้น้อย

อลโส มนฺทพุทฺธิ จ, สุขิโต โรคปีฬิโต;

นิทฺทาโร มํสวฑฺฒโน, สุภกฺโข จ วิลุทฺธโก. 

คนเกียจคร้าน มักมีความรู้น้อย

คนเอาแต่สุขสบาย โรคภัยมักเบียดเบียน

คนชอบนอน ย่อมเจริญด้วยเนื้อหนัง

คนตะกละตะกลามมักได้กินของดี.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๘๓)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

อลโส (คนขี้เกียจ, คนเกียจคร้าน) อลส+สิ, ถ้า อนลโส (คนไม่เกียจคร้าน), ทกฺโข (คนขยัน)

มนฺทพุทฺธิ (คนปัญญาอ่อน, คนมีความรู้น้อย) มนฺท+พุทฺธิ > มนฺทพุทฺธิ+สิ

สุขิโต (คนลุถึงความสุข, คนมีความสุข, คนสบาย) สุข+อิต > สุขิต+สิ

โรคปีฬิโต (คนถูกโรคบีฑา, คนขี้โรค) โรค+ปีฬิต > โรคปีฬิต+สิ

นิทฺทาโร (คนชอบหลับ, ชอบนอน, คนนอนมาก) นิทฺทา+ร ปัจจัยในตทัสสัตถิตัทธิต > นิทฺทาร+สิ วิ. นิทฺทา อสฺส อตฺถีติ นิทฺทาโร.

มํสวฑฺฒโน (ผู้เจริญด้วยเนื้อ, คนมีเนื้อหนังเจริญ) มํส+วฑฺฒน > มํสวฑฺฒน+สิ วิ. มํสสฺส วฑฺฒนํ ยสฺสาติ มํสวฑฺฒโน, ปุริโส. ฉัฏฐีพหุพพีหิสมาส

สุภกฺโข (คนเคี้ยวกินของดี, คนชอบกินอร่อย) สุ+ภกฺข > สุภกฺข+สิ

วิลุทฺธโก (คนตะกละ, คนโลภมาก, คนมักได้) วิลุทฺธก+สิ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนเกียจคร้านย่อมมีความรู้น้อย 

คนเปี่ยมไปด้วยสุขย่อมเป็นคนขี้โรค 

คนนอนมากกล้ามเนื้อเจริญ

คนกินของดี ๆ เป็นคนมักได้.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

คนเกียจคร้านมีความรู้น้อย

คนสบายมักขี้โรคมาก

คนนอนมากกล้ามเนื้อเจริญ

คนกินของแพง เป็นคนมักได้.

--