๓๘๕. ทำดีย่อมได้ดี

๓๘๕. ทำดีย่อมได้ดี

ยาทิสํ วปฺปเต พีชํ, ตาทิสํ ผลํ สมฺปตฺโต;

กลฺยาณการิ กลฺยาณํ, ปาปการี จ ปาปกํ.

บุคคลหว่านพืชชนิดใด

เขาก็จะได้รับผลเช่นนั้น

คนทำแต่กรรมดี ย่อมได้รับผลดี

คนมักทำกรรมชั่ว ย่อมได้รับผลชั่ว.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๘๕, กวิทัปปณนีติ ๑๕๑, นรทักขทีปนี ๑๐๖, สํ.ส. ๑๕/๙๐๓ สมุททกสูตร,  ขุ.ชา. ๒๗/๒๙๔ จูฬนันทิยชาดก, ๒๗/๗๑๓ เวนสาขชาดก)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

ยาทิสํ (เช่นใด) ยาทิส+อํ

วปฺปเต (หว่าน, ปลูก) วป+ย+เต ทิวาทิ. กัตตุ.

พีชํ (พืช, เมล็ดพันธุ์) พีช+อํ

ตาทิสํ (เช่นนั้น) ตาทิส+อํ

ผลํ (ผล) ผล+อํ

สมฺปตฺโต (ถึงพร้อมแล้ว) สํ+ปท+ต > สมฺปตฺต+สิ กิริยากิตก์

กลฺยาณการิ, กลฺยาณการี (ผู้มีปกติทำกรรมอันงาม, ผู้มีปกติทำกรรมดี) กลฺยาณ+การี > กลฺยาณการี+สิ

กลฺยาณํ (ความงาม,​ กรรมงาม, ที่ดีงาม) กลฺยาณ+อํ

ปาปการี (ผู้มีปกติทำบาป, คนชอบทำกรรมชั่ว) ปาป+การี > ปาปการี+สิ

จ (ด้วย, และ, ส่วน) นิบาต

ปาปกํ (ที่เป็นบาป, กรรมชั่ว) ปาปก+อํ

-

คาถานี้ในพระบาฬีสังยุตตนิกาย สคาถวรค เล่ม ๑๕ ข้อ ๙๐๓ มีข้อความดังนี้

ยาทิสํ วปเต พีชํ, ตาทิสํ หรเต ผลํ;

กลฺยาณการี กลฺยาณํ, ปาปการี จ ปาปกํ.

ส่วนในพระบาฬีชาดก เล่มที่ ๒๗ ข้อที่ ๒๙๔ และ ๗๑๓ มีข้อความคล้ายกัน เพียงสลับกึ่งคาถาเท่านั้น 

กลฺยาณการี กลฺยาณํ, ปาปการี จ ปาปกํ;

ยาทิสํ วปเต พีชํ, ตาทิสํ หรเต ผลํ.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

หว่านพืชชนิดใดลงไป ย่อมได้ผลชนิดนั้น คนทำ

ดีต้องได้รับผลดี คนทำชั่วต้องได้รับผลชั่ว.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

หว่านพืชเช่นใดย่อมได้ผลเชนนั้น

ทำดีก็ได้รับผลดี ทำชั่วก็ได้รับผลชั่ว.

--