๓๙๑. สร้างพระสร้างอักษร

๓๙๑. สร้างพระสร้างอักษร

อกฺขรํ เอกเมกญฺจ, พุทฺธรูปํ สมํ สิยา;

ตสฺมา หิ ปณฺฑิโต โปโส, ลิเขยฺย ปิฎกตฺตยํ.

อักษรแต่ละตัว ๆ ที่ขีดเขียน

เสมอกับพระพุทธรูปองค์หนึ่ง

เพราะเหตุนั้นแล ชนผู้เป็นบัณฑิต

พึงลิขิต(ให้จารึก)พระไตรปิฎกเถิด.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๙๑)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

อกฺขรํ (อักษร, พยางค์, ตัวหนังสือ, สระและพยัญชนะ; ไม่สิ้นไป, ไม่หมดไป, ยั่งยืน) อกฺขร+สิ

เอกเมกญฺจ = เอกํ+เอกํ+จ, เอกเมกํ+จ (แต่ละตัว, หนึ่งๆ) 

พุทฺธรูปํ (พุทธรูป) พุทธ+รูป > พุทฺธรูป+สิ

สมํ (เสมอ, สม) สม+สิ

สิยา (พึงมี, พึงเป็น) อส+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ. หลัง อส ธาตุ แปลง เอยฺย, เอยฺยุํ เป็น อิยา, อิยุํ ได้บ้าง ด้วยมหาสูตรว่า กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘), ลบอักษรต้นแห่ง อส ธาตุในวิภัตติทั้งปวงได้บ้าง ด้วยสูตรว่า สพฺพตฺถาสสฺสาทิ โลโป จ. (รู ๔๙๖)

ตสฺมา หิ (เพราะเหตุนั้นแล, เหตุนั้นแล)

ปณฺฑิโต (บัณฑิต, นักปราชญ์) ปณฺฑิต+สิ

โปโส (คน, บุรุษ) โปส+สิ

ลิเขยฺย (ลิขิต, เขียน, จด, จารึก) ลิข+อ+เอยฺย ภูวาทิ. กัตตุ.

ปิฎกตฺตยํ (หมวดสามแห่งปิฎก, พระไตรปิฎก) ปิฏก+ตย > ปิฏกตฺตย+อํ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

อักษรหนึ่ง ๆ เท่ากับพระพุทธรูปองค์หนึ่ง เพราะ

เหตุนั้นแล คนผู้เป็นบัณฑิต พึงลิขิตพระไตรปิฏก.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

อักษรตัวหนึ่ง ๆ เท่ากับพระพุทธรูปองค์หนึ่ง

เพราะเหตุนั้นแล บัณฑิตควรจารึกพระไตรปิฏก.

--