๓๙๓. บุญสร้างพระไตรปิฏก

๓๙๓. บุญสร้างพระไตรปิฏก

ปเทสรชฺชํ วิปุลํ, คณนาโต อสงฺขฺเยยฺโย*;

ฉกามาวจโร เทว-, ราชา โหติ พหุกฺขตฺตุํ.

(ผู้สร้างพระไตรปิฏก)จะได้เป็น

พระเจ้าแผ่นดินครองราชอันไพบูลย์

โดยคำนวณเป็นอสงไขย และจะเป็น

เทวราชาชั้นฉกามาพจรสิ้นหลายวาระ.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๙๓)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

ปเทสรชฺชํ (ความเป็นพระราชาในประเทศ, ครองราช, เป็นพระเจ้าแผ่นดิน) ปเทส+รชฺช > ปเทสรชฺช+สิ, ราช+ณฺย ปัจจัยในภาวตัทธิต > รชฺช+สิ = รชฺชํ, วิ. ราชิโน ภาโว รชฺชํ (ความเป็นแห่งพระราชา ชื่อว่า รชฺชํ, รัชชะ) , ปเทเสุ รชฺชํ ปเทสรชฺชํ (ความเป็นพระเจ้าแผ่นดินในประเทศ ท. ชื่อว่า ปเทสรชฺชํ, ปเทสรัชชะ.)

วิปุลํ (อันไพบูลย์, กว้างใหญ่) วิปุล+สิ

คณนาโต (โดยการนับ) คณนา+โต > คณนาโต จัดเป็นนิบาต

อสงฺขฺเยยฺโย (สภาพที่นับไม่ได้, อสงไขย) น+สงฺขฺเยยฺย > อสงฺขฺเยยฺย+สิ, *เดิมเป็น อสงฺเขฺยโย น่าจะตก ยฺ ไปตัวหนึ่ง จึงได้แก้เป็น อสงฺขฺเยยฺโย หลังได้เทียบเคียงจากสัททนีติ-ธาตุมาลา เห็นว่าสมควรกว่า.

ฉกามาวจโร (ผู้ท่องไปในกามภูมิทั้งหกชั้น, ผู้ท่องเที่ยวอยู่ในสวรรค์หกชั้น, ฉกามาพจร) ฉ+กาม+อวจร > ฉกามาวจร+สิ

เทวราชา (จอมแห่งเทวดา ท., เทวราช, จอมเทพ) เทว+ราช > เทวราช+สิ

โหติ (ย่อมเป็น) √หู+อ+ติ ภูวาทิ. กัตตุ.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

(ต่อจากเมื่อวาน)

จะเป็นพระเจ้าแผ่นดินประเทศราชอันไพบูลย์ 

โดยคำนวณนับไม่ถ้วน จะเป็นเทวราช

ชั้นกามาพจรทั้งหก อีกหลายครั้ง.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

และจะได้เป็นพระเจ้าแผ่นดิน

ปกครองประเทศใหญ่นับครั้งไม่ถ้วน

จะได้เป็นเทวราชในฉกามาจร

อีกหลายครั้งหลายหน.

--