๓๗๔. ชาวนาไม่เคยอดข้าว

๓๗๔. ชาวนาไม่เคยอดข้าว

ทุพฺภิกฺโข กสิโน นตฺถิ, สนฺตานํ นตฺถิ ปาปโก;

มูคสฺส* กลโห นตฺถิ, นตฺถิ ชาครโต ภยํ. 

การอดข้าวย่อมไม่มีแก่คนทำนา

บาปชั่วร้ายย่อมไม่มีแก่สัตบุรุษทั้งหลาย

การทะเลาะโต้เถียงไม่มีแก่คนใบ้

ภัยน่ากลัวไม่มีแก่ผู้ตื่นอยู่เสมอ.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๓๗๔)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

ทุพฺภิกฺโข (ทุพภิกขภัย, ข้าวยากหมากแพง, ขาดแคลนข้าว) ทุ+ภิกฺขา > ทุพฺภิกฺข+สิ

กสิโน (คนทำการไถ, ชาวนา) กสิ, กสี+ส

นตฺถิ (ย่อมมี หามิได้, ไม่มี) น+อตฺถิ

สนฺตานํ (ผู้สงบ,​ สัตบุรุษ ท.) สนฺต+นํ

ปาปโก (บาป, ความชั่ว) ปาปก+สิ

มูคสฺส (ใบ้, คนใบ้) มูค+ส, *เดิมเป็น มุคสฺส แก้เป็น มูคสฺส, มูค แปลว่า ใบ้, ถ้า มุค ? แปลไม่ออก.

กลโห (การทะเลาะ, ขัดแย้ง) กลห+สิ

ชาครโต (ผู้ตื่นอยู่, ผู้ความเพียรอยู่) ชาครนฺต+ส

ภยํ (ภัย, สิ่งน่ากลัว) ภย+สิ

________________

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

การอดข้าวย่อมไม่มีแก่ชาวนา 

การหยาบช้าย่อมไม่มีแก่ท่านผู้สงบ 

การทะเลาะย่อมไม่มีแก่คนใบ้ 

ภัยร้ายไม่มีแก่ผู้ตื่นอยู่.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

ชาวนาไม่มีเรื่องอดข้าว

ท่านผู้สงบไม่มีเรื่องชั่ว

คนใบ้จะทะเลาะกับใครได้

คนตื่นอยู่ก็ไม่มีภัยร้ายแรงได้.

--