๙.ห้าสิ่งที่ควรทำช้าๆ

๙. ห้าสิ่งที่ควรทำช้าๆ

สิเน สิปฺปํ สิเน ธนํ, สิเน ปพฺพตมารุหํ,

สิเน กามสฺส โกธสฺส, อิเม ปญฺจ สิเน สิเน.

„สิ่งที่ควรทำช้า ๆ ๕ ประการ คือ

๑. การเรียนศิลปะ (ต้องเพียรพยายาม)

๒. การแสวงหาทรัพย์ (ต้องขยันมั่นเพียร)

๓. การขึ้นภูเขา (ต้องดูกำลังวังชา)

๔. การเสพกามคุณทั้งห้า (ต้องมีสติอย่างมาก)

๕. การโกรธ (ต้องหาวิธีระงับโดยเร็ว).“

(โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๙, ธัมมนีติ ๒๑๘)

..

ศัพท์น่ารู้ :

สิเน (ช้า ๆ, ค่อย ๆ) ยังไม่ทราบว่า สำเร็จมาจากธาตุปัจจัยอะไรกันแน่ แปลตามกันมาว่า „ช้า ๆ“ ขอฝากไว้ก่อน ครับ อนึงในโลกนีติไตรพากย์ เป็น สินฺเน ทุกบทไป.

สิปฺปํ (ศิลป, ฝีมือ) นป. สิปฺป+อํ ควรใส่กิริยาที่สัมพันธ์กัน เช่น อุคฺคณฺเห (เรียน, ถือเอา) เพื่อให้ได้ความสมบูรณ์, หรือจะแปลเป็นกรรมวาจก ใช้เป็น อุคฺคเหตพฺพํ ก็ได้.

ธนํ (ทรัพย์, สมบัติ) นป. ควรเติมกิริยาว่า ปริเยเส, คเวเส (แสวงหา) เพื่อให้ได้ความหมาย

ปพฺพตมารุหํ = ปพฺพตํ+อารุหํ  (การขึ้นสู่ภูเขา) ปพฺพต+อํ = ปพฺพตํ (ซึ่งภูเขา, สู่บรรพต), อา+รุห+อ > อารุห+อํ, ในธัมมนีติ เป็น ปพฺพตมารุเห.

กามสฺส (ความต้องการ, กาม) กาม+ส ในธัมมนีติ เป็น กาโม

จ (ด้วย, และ) นิบาต

โกธสฺส (ความโกรธ, โทสะ, ขุ่นเคือง) โกธ+ส ในธัมมนีติ เป็น โกโธ 

อิเม (เหล่านี้) อิม+โย

ปญฺจ (ห้า) ปญฺจ+โย สังขยาสัพพนาม

สิเน สิเน (ช้า ๆ, ใจเย็น ๆ) 

..