๑๒. ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ

๑๒. ทั้งหนักและน่าเชื่อถือ

ปาสาณฉตฺตํ ครุกํ, ตโต เทวาน จิกฺขนํ;

ตโต วุฑฺฒานโมวาโท, ตโต ชินสฺส สาสนํ.

ฉัตรที่ทำด้วยแผ่นหิน เป็นของหนัก,

คำบอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย หนักกว่านั้น;

โอวาทของผู้เฒ่าทั้งหลาย มีน้ำหนักกว่านั้นอีก,

แต่คำสอนของพระพุทธเจ้า ทั้งหนักและน่าเชื่อถือยิ่งนัก.

(ธรรมนีติ อาจริยกถา ๑๒, โลกนีติ ๑๔๗, กวิทัปปณนีติ ๔๖, มหารหนีติ ๑๓)

--

ศัพท์น่ารู้ :

ปาสาณฉตฺตํ (ฉัตรที่ทำด้วยหิน, ร่มหิน,)  ปาสาณ+ฉตฺต >  ปาสาณฉตฺต+อํ, ปาสาณ (หิน, แผ่นหิน) ป., ฉตฺต (ฉัตร, ร่ม) นป. วิ. ฉาทยตีติ ฉตฺตํ - ร่มที่กั้น ชื่อว่า ฉัตตะ.

ครุกํ (ที่หนัก, หนักแน่น, น่าเคารพ) ครุก+อํ

ตโต (กว่านั้น)  ต+โต

เทวานาจิกฺขนา ตัดบทว่า เทวานํ+อาจิกฺขนา (การบอกกล่าว-, บอกเล่าของเทวดาทั้งหลาย);

วุฑฺฒานโมวาโท ตัดบทเป็น วุฑฺฒานํ+โอวาโท (โอวาทของคนเฒ่าทั้งทั้งหลาย), วุฑฺฒ (ผู้เฒ่า, คนแก่,  ผู้สูงอายุ, เจริญแล้ว)  วฑฺฒ-วฑฺฒเน (เจริญ)+ต แปลง ต เป็น ฒ § ธฒภเหหิ ธฒา จ. (รู ๖๐๗),  แปลง อ เป็น อุ และลบ ฑ  § กฺวจิ ธาตุ ฯ. (รู ๔๘๘), เพราะ ฒ แปลงที่สุดธาตุเป็น ฑฺ § โฑ ฒกาเร. (รู ๖๑๕).

พุทฺธสฺส (ของพระพุทธเจ้า) พุทฺธ+ส ป.

สาสนํ (คำสอน, ศาสน์) สาสน+อํ นป. วิ. สาสิยเตติ สาสนํ - คำสั่งสอน ชื่อว่า สาสนะ.

______________

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ฉัตรหินก็หนัก การบอกกล่าวของทวยเทพยัง-

หนักกว่านั้น คำตักเตือนของผู้เฒ่าหนักกว่านั้นอีก 

คำสั่งสอนของพระชินสีห์หนักยิ่งกว่านั้นอีก.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

ฉัตรหินว่าหนักนักแล้ว แต่การบอกกล่าวขงทวยเทพยังหนักกว่านั้น

คนที่เชื่อฟังคำตักเตือนของท่านผู้เฒ่า ยังหนักกว่านั้นอีก

แต่คำสั่งสอนของพระชินเจ้ายังหนักกว่านั้นอีก.

--