๒๓. ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น

๒๓. ควรรู้ไว้ใช้ให้เป็น

สพฺพสุตมธิยเต, หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม;

สพฺพสฺส อตฺถํ ชาเนยฺย, น จ สพฺพํ ปโยชเย.

ความรู้ทุกชนิดจะเลว สูง ปานกลางก็ตาม

ควรศึกษาไว้เถิด ควรรู้ประโยชน์ของความรู้ทุกชนิด

แต่ไม่ควรนำไปใช้เสียหมดทุกอย่าง.

(ธรรมนีติ สิปปกถา ๒๑, มหารหนีติ ๔๓, นีติมัญชรี ๙, มูสิกชาดก ปัญจกนิบาต)

--

ศัพท์น่ารู้ :

สพฺพสุตมธิยเต ตัดบทเป็น สพฺพสุตํ+อธิยเต (อธียเต) แปลว่า ความรู้ทุกชนิด อันบุคคลย่อม(ควร)ศึกษาไว้. สพฺพสุตํ (ความรู้ทั้งหมด) สพฺพ+สุต > สพฺพสุต+สิ, ส่วน อธียเต (ศึกษา, เล่าเรียน, สาธยาย) อธิ+อิ-อชฺฌายเน+อ+เต, ภูวาทิ. กัตตุ. (หรือ อธิ+อิ-อชฺฌายเน+อี+ย+เต, ภูวาทิ. กัมม.) 

หีนมุกฺกฎฺฐมชฺฌิเม (ในตำราหรือบุคคลระดับต่ำ ระดับสูง และระดับปานกลาง) หีน+อุกฺกฏฺฐ+มชฺฌิม > หีนมุกฺกฏฺฐมชฺฌิม+สฺมึ (ถ้าเป็น หีน...มชฺฌิมํ เป็นวิภัตติเดียวกันกับ สพฺพสุตฺตํ ก็จะสมกันดี)

สพฺพสฺส (ความรู้ทั้งปวง) สพฺพ+ส สัพพนาม 

อตฺถํ (เนื้อความ, อรรถ, ประโยชน์) อตฺถ+อํ 

ชาเนยฺย (พึงรู้, ควรทราบ) √ญา+นา+เอยฺย กิยาทิ. กัตตุ.

น (ไม่, หามิได้) นิบาตบอกปฏิเสธ 

จ (อนึง, ก็, และ) นิบาต 

สพฺพํ (ทั้งปวง) สพฺพ+อํ สัพพนาม 

ปโยชเย (พึงประกอบ, ควรใช้สอย) ป+√ยุช+ณย+เอยฺย จุราทิ. กัตตุ.

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

ความรู้ทุกอย่างควรเรียน จะเป็นชนิดเลว 

สูง ปานกลาง ก็ตาม และควรจะรู้ประโยชน์

ของความรู้ทั้งหมด แต่ไม่พึงประกอบทุก ๆ อย่าง ไป.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...

เป็นคน ควรเรียนวิชาทุกอย่าง

ทั้งอย่างต่ำ อย่างกลางและอย่างสูง

ทั้งต้องรู้คุณและโทษของความรู้นั้นด้วย

แต่ไม่ควรทำทุกอย่าง.

--