๓๐. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง
๓๐.
โลภํ โกธํ มทํ มานํ, ตนฺทึ อิสฺสํ ปมตฺตกํ;
โสณฺฑํ นิทฺทาลุกํ มกฺขํ, มจฺเฉรญฺจ ชเห พุโธ.
ความโลภ ๑ ความโกรธ ๑ ความมัวเมา ๑
ความถือตัว ๑ ความเกียจคร้าน ๑ ความริษยา ๑
ความประมาท ๑ ความเป็นนักเลง ๑ การนอนมาก ๑
การลบหลู่คุณท่าน ๑ และความตระหนี่ถี่เหนียว ๑
ผู้มีปัญญาพึงละเว้นให้เด็ดขาด.
(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๓๐, มหารหนีติ ๒๓๔)
--
ศัพท์น่ารู้ :
โลภํ (โลภะ, ความโลภ, ความยาก) โลภ+อํ
โกธํ (ความโกรธ) โกธ+อํ
มทํ (ความเมา) มท+อํ
มานํ (มานะ, การถือตัว) มาน+อํ
ตนฺทึ (ความเกียจคร้าน) ตนฺที+อํ
อิสฺสํ (ความริษยา) อิสฺสา+อํ
ปมตฺตกํ (ความประมาท) ปมตฺตก+อํ
โสณฺฑํ (นักเลง, นักเลงเหล้า) โสณฺฑ+อํ
นิทฺทาลุกํ (นอนมาก, ขี้เซา) นิทฺทาลุก+อํ
มกฺขํ (ความลบหลู่) มกฺข+อํ
มจฺเฉรญฺจ ตัดบทเป็น มจฺเฉรํ+จ (และความตระหนี่)
ชเห (พึงละ, ควรสละ) √หา+อ+เอยฺย ภูวาทิ. (ชุโหตฺยาทินัย) กัตตุ.
พุโธ (ผู้รู้, ผู้มีปัญญา) พุธ+สิ
--
อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้
ความละโมภ โกรธ มัวเมา ถือตัว
เกียจคร้าน ริษยา ประมาท นักเลง
ความนอนมาก ลบหลู่ และตระหนี่
[เหล่านี้] ผู้มีปัญญาควรละเสีย ฯ
--
อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...
ความลโมภ ความโกรธ ความมัวเมา
ความถือตัว ความเกียจคร้าน ความริษยา ความประมาท
ความเป็นนักเลง การนอนมาก ความลบหลู่บุญคุณท่าน
ความตระหนี่ เหล่านี้ ผู้มีปัญญาควรละให้เด็ดขาด.
--
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen