Montag, 5. Dezember 2022

๓๐. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง

 

๓๐. สิ่งที่ควรละเว้น ๑๑ อย่าง

๓๐.

โลภํ โกธํ มทํ มานํ, ตนฺทึ อิสฺสํ ปมตฺตกํ;

โสณฺฑํ นิทฺทาลุกํ มกฺขํ, มจฺเฉรญฺจ ชเห พุโธ.


ความโลภ ความโกรธ ความมัวเมา

ความถือตัว ความเกียจคร้าน ความริษยา

ความประมาท ความเป็นนักเลง การนอนมาก

การลบหลู่คุณท่าน และความตระหนี่ถี่เหนียว  

ผู้มีปัญญาพึงละเว้นให้เด็ดขาด.


(ธรรมนีติ ปัญญากถา ๓๐, มหารหนีติ ๒๓๔)


--


ศัพท์น่ารู้ :


โลภํ (โลภะ, ความโลภ, ความยาก) โลภ+อํ 

โกธํ (ความโกรธ) โกธ+อํ

มทํ (ความเมา) มท+อํ

มานํ (มานะ, การถือตัว) มาน+อํ

ตนฺทึ (ความเกียจคร้าน) ตนฺที+อํ

อิสฺสํ (ความริษยา) อิสฺสา+อํ

ปมตฺตกํ (ความประมาท) ปมตฺตก+อํ

โสณฺฑํ (นักเลง, นักเลงเหล้า)  โสณฺฑ+อํ

นิทฺทาลุกํ (นอนมาก, ขี้เซา) นิทฺทาลุก+อํ

มกฺขํ (ความลบหลู่)  มกฺข+อํ

มจฺเฉรญฺจ ตัดบทเป็น มจฺเฉรํ+ (และความตระหนี่) 

ชเห (พึงละ, ควรสละ) √หา++เอยฺย ภูวาทิ. (ชุโหตฺยาทินัย) กัตตุ.

พุโธ (ผู้รู้, ผู้มีปัญญา) พุธ+สิ


--


อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้



ความละโมภ โกรธ มัวเมา ถือตัว 

เกียจคร้าน ริษยา ประมาท นักเลง 

ความนอนมาก ลบหลู่ และตระหนี่ 

[เหล่านี้] ผู้มีปัญญาควรละเสีย


--


อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้...


ความลโมภ ความโกรธ ความมัวเมา

ความถือตัว ความเกียจคร้าน ความริษยา ความประมาท

ความเป็นนักเลง การนอนมาก ความลบหลู่บุญคุณท่าน

ความตระหนี่ เหล่านี้ ผู้มีปัญญาควรละให้เด็ดขาด.



--


Keine Kommentare: