๓๒๘. คนโง่ ๔ จำพวก

๓๒๘. คนโง่ ๔ จำพวก

กลฺยาณมิตฺตํ กนฺตารํ, ยุทฺธํ สภาย ภาสิตุํ;

อสตฺถา คนฺตุมิจฺฉนฺติ, มุฬฺหา เต จตุโร ชนา.

ไม่มีมารยาทแต่อยากมีเพื่อนดี

ไม่มีพวกพ้อง อยากท่องเที่ยวในที่กันดาร

ไม่มีศัสตราวุธ อยากสู้รบปรบมือ

ไม่มีศาสตร์ อยากปราศัยในที่ชุมชน

คนทั้ง ๔ พวกนี้ เป็นคนโง่เง่า.

(ธรรมนีติ ทุกาทิมิสสกกถา ๓๒๘, มหารหนีติ ๑๔๑)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

กลฺยาณมิตฺตํ (มิตรที่ดีงาม, กัลยาณมิตร) กลฺยาณ+มิตฺต > กลฺยาณมิตฺต+อํ

กนฺตารํ (ทางกันดาร, ทางที่อันตราย) กนฺตาร+อํ

ยุทฺธํ (ต่อสู้) ยุทฺธ+อํ

สภาย (ในสภา, ที่ประชุม) สภา+สฺมึ

ภาสิตุํ (เพื่ออันกล่าว) √ภาส+อ+อิ+ตุํ

อสตฺถา (ไม่มีอัธยาศัย, ไม่มีพวก, ไม่มีศัสตรา, ไม่มีศาสตร์) น+สตฺถ > อสตฺถ+โย, คำว่า สตฺถ นป. แปลว่า ศาสตร์, ตำรา, เกวียน, กองเกวียน, ศัสตรา, หอก, มีด.

คนฺตุมิจฺฉนฺติ = คนฺตุํ+อิจฺฉนฺติ (ปรารถนา เพื่ออันไป) √คมุ+อ+ตุํ = คนฺตุํ กิริยากิตก์, √อิสุ+อ+อนฺติ = อิจฺฉนฺติ  ภูวาทิ. กัตตุ. กิริยาอาขยาต.

มุฬฺหา (หลง, โง่เง่า) มุฬฺห+โย

เต (เหล่านั้น) ต+โย  สัพพนาม

จตุโร (สี่) จตุ+โย สังขยาสัพพนาม

ชนา (ชน ท.) ชน+โย

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

คนไม่มีอัธยาศัยดีติด ริหามิตรที่ดี คนไม่มีพวก

ยังจะต้องการเดินทางกันดาร คนไม่มีศัสตรา ยัง

ปรารถนาการรบ คนมีไม่มีศาสตร แต่อยากแถลง

ในที่ประชุม ชน ๔ จำพวกนี้จัดว่าโง่เง่า.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

คนจิตใจไม่ดีริหามิตรดี

คนไม่มีพวกริเดินทางกันดาร

คนไม่มีอาวุธยังต้องการจะรบ

คนไม่มีวิชาความรู้แต่อยากจะพูดในที่ประชุม

คน ๔ จำพวกนี้จัดว่าโง่เง่าแท้.

--