๔๐๐. คนเดียวดีกว่ามีเพื่อนชั่ว

๔๐๐. คนเดียวดีกว่ามีเพื่อนชั่ว

อนตฺถสฺส* วากฺยา ปรมํ ตุณฺหิ,

อสนฺตมิตฺตา ปรมํ เอกํ;

สุรูปทารา วรมนฺธา,

ทูเรกลาภา วรมสฺสสุกฺขํ.

นิ่งเสียดีกว่าพูดสิ่งไม่มีประโยชน์

อยู่คนเดียวดีกว่ามีเพื่อนที่ไม่ดี

หญิงตาบอดดีกว่าภริยารูปสวย(แต่ชั่ว)

ข้าวตากดีกว่าเอกลาภที่อยู่ในที่ไกล.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๐๐)

--

ศัพท์น่ารู้ : 

อนตฺถสฺส (ที่ไม่มีประโยชน์) น+อตฺถ > อนตฺถ+ส, *เดิมเป็น อนตฺตสฺส แก้เป็น อนตฺถสฺส น่าจะสมควรกว่า.

วากฺยา (คำพูด, ถ้อยคำ, พากย์) วากฺย+สฺมา

ปรมํ ตุณฺหิ, ปรมํตุณฺหิ (การนิ่งเป็นสิ่งบรม, นิ่งเสียดีกว่า, เฉยดีกว่า) ปรมํ+ตุณฺหี > ปรมํตุณฺหี+สิ, หรืออาจเขียนแยกกันเป็น ปรมํ (บรม, ประเสริฐ, ดีกว่า) ปรม+สิ. ตุณฺหิ, ตุณฺหี (นิ่ง, เงียบ, เฉย, ไม่มีเสียง, ดุษฏี) ตุณฺหี+สิ

อสนฺตมิตฺตา (เพราะมีมิตรที่ไม่ใช่สัตบุรุษ, มีเพื่อนไม่ดี) อสนฺต+มิตฺต > อสนฺตมิตฺต+สฺมา

ปรมํ เอกํ, ปรมํเอกํ (อยู่คนเดียวดีกว่า) ปรมํ+เอก > ปรมํเอก+สิ. 

สุรูปทารา (เมียผู้มีรูปงาม, ภริยารูปสวย) สุ=สุนฺทร+รูป > สุรูป+ทาร > สุรูปทาร+สฺมา 

วรมนฺธา (หญิงตาบอดดีกว่า) วร+อนฺธ+อา ปัจจัยอิตถีลิงค์ > วรมนฺธา+สิ, + ม อาคม หรือแปลง นิคคหิตที่ วรํ เป็น ม ก็อาจทำได้.

ทูเรกลาภา (เอกลาภที่อยู่ในที่ไกล) ทูเร+เอกลาภ > ทูเรกลาภ+สฺมา

วรสสฺสสุกฺขํ (ข้าวตากแห้งประเสริฐกว่า) วร+สสฺส+สุกฺข > วรสสฺสสุกฺข+สิ

--

อีกสำนวนหนึ่งจาก โลกนีติไตรพากย์ (พากย์ธัมมนีติ) ของ เสฐียรโกเศศ-นาคประทีป ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้

พูดไม่มีประโยชน์ นิ่งเสียดีกว่า 

มีเพื่อนไม่ดี อยู่คนเดียวดีกว่า 

ภริยารูปสวย หญิงตาบอดดีกว่า

ลาภสิ่งเดียวแต่อยู่ไกล ข้าวตากของเราดีกว่า.

--

อีกสำนวนหนึ่ง จากราชนีติ ธรรมนีติ โดย นายทอง หงศ์ลดารมภ์ (มหากิม) ท่านแปลไว้น่าฟัง ดังนี้..

รู้แล้วพูดไปสองไพเบี้ย

รู้แล้วนิ่งเสียตำลึงทอง

มีเพื่อนร้ายอยู่คนเดียวดีกว่า

มีเมียสวยใจทราม หญิงตาบอดดีกว่า

ลาภทางไก ข้าวตากอยู่ในมือดีกว่า (สิบเบี้ยใกล้มือ).

--