ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นเอก ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นเอก

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

-------------------------------------

๑.

บาลีแสดงปฏิปทาแห่งนิพพิทาว่า เย จิตฺตํ สญฺญเมสฺสนฺติ โมกฺขนฺติ มารพนฺธนา ผู้ใดสำรวมจิต ผู้นั้นจักพ้นจากบ่วงแห่งมาร

๑.๑

คำว่า “ บ่วงแห่งมาร ” ได้แก่อะไร ?

๑.๒

อาการสำรวมจิต คืออย่างไร ?

ตอบ:

๑.๑

ได้แก่วัตถุกาม คือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ อันน่าใคร่ น่าปรารถนา น่าชอบใจ ฯ

๑.๒

อาการสำรวมจิตมี ๓ ประการ คือ

๑) สำรวมอินทรีย์มิให้ความยินดีครอบงำ ในเมื่อเห็นรูป ฟังเสียง ดม
 กลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐัพพะ อันน่าปรารถนา

๒) มนสิการกัมมัฏฐานอันเป็นปฏิปักษ์ต่อกามฉันท์ คือ อสุภและ
 กายคตาสติ หรืออันยังจิตให้สลด คือมรณสติ

๓) เจริญวิปัสสนา คือพิจารณาสังขารแยกออกเป็นขันธ์ สันนิษฐาน
 เห็นเป็นสภาพไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ฯ

๒.

๒.๑

นิพัทธทุกข์ หมายถึงทุกข์อย่างไร ?

ปัญหาและเฉลย(วิชาวินัยบัญญัติ) นักธรรมชั้นโท ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัยบัญญัติ นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

-------------------------------

๑.

๑.๑

สิกขาบทนอกพระปาฏิโมกข์ เรียกว่าอะไร ? มีกี่อย่าง ? อะไรบ้าง ?

๑.๒

ภิกษุล่วงละเมิดสิกขาบทนอกพระปาฏิโมกข์นั้น ต้องอาบัติโดยตรงอย่างไรบ้าง ?

ตอบ:

๑.๑

เรียกว่าอภิสมาจาร ฯ

มี ๒ อย่าง คือ เป็นข้อห้าม ๑ เป็นข้ออนุญาต ๑ ฯ

๑.๒

ต้องอาบัติโดยตรง ๒ อย่าง คือ ถุลลัจจัย ๑ ทุกกฏ ๑ ฯ

๒.

บริขารต่อไปนี้ได้แก่อะไรบ้าง ?

๒.๑

บริขารเครื่องบริโภค

๒.๒

บริขารเครื่องอุปโภค

ปัญหาและเฉลย(วิชาอนุพุทธประวัติ) นักธรรมชั้นโท ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาอนุพุทธประวัติ นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

---------------------------------------------

๑.

๑.๑

อนุพุทธองค์แรกสำเร็จเป็นพระภิกษุด้วยพระพุทธดำรัสว่าอย่างไร ?

๑.๒

อนุพุทธองค์นั้นได้เป็นพระโสดาบันและได้เป็นพระอรหันต์ เพราะได้ฟังพระธรรมเทศนาอะไร ?

ตอบ:

๑.๑

ด้วยพระพุทธดำรัสว่า “ ท่านจงเป็นภิกษุมาเถิด ธรรมอันเรากล่าวดีแล้ว ท่านจงประพฤติพรหมจรรย์ เพื่อทำที่สุดทุกข์โดยชอบเถิด ” ฯ

๑.๒

ได้เป็นพระโสดาบัน เพราะได้ฟังธัมมจักกัปปวัตตนสูตร และได้เป็น
พระอรหันต์ เพราะได้ฟังอนัตตลักขณสูตร ฯ

ปัญหาและเฉลย(วิชาธรรม) นักธรรมชั้นโท ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาธรรม นักธรรมชั้นโท

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

*********

๑.

๑.๑

เทสนา ๒ มีอะไรบ้าง ?

๑.๒

เทสนา ๒ อย่างนั้นต่างกันอย่างไร จงอธิบาย ?

ตอบ:

๑.๑

มี ปุคคลาธิฏฐานา มีบุคคลเป็นที่ตั้ง ๑ ธัมมาธิฏฐานา มีธรรมเป็น
ที่ตั้ง ๑ ฯ

๑.๒

ต่างกันอย่างนี้

การสอนที่ยกบุคคลมาเป็นตัวอย่าง เช่น ในมหาชนกชาดก สอนเรื่องความเพียร โดยกล่าวถึงพระมหาชนกโพธิสัตว์ว่า ทรงมีความเพียรอย่างยิ่ง พยายามว่ายน้ำในท่ามกลางมหาสมุทรที่กว้างใหญ่มองไม่เห็นฝั่งอย่างไม่ย่อท้อ ด้วยความุ่งมั่นที่จะถึงฝั่งให้ได้ เป็น ปุคคลาธิฏฐานา ฯ

หนังสืออุโปสถ คู่มือหลักสูตรธรรมศึกษาชั้นโท

คำนำ

หนังสืออุโบสถนี้ เป็นหนังสือแบบเรียนวิชาวินัย ตามหลักสูตรธรรมศึกษาชั้นเอกแต่เดิม ชั้นนี้ไม่มีวิชาวินัย ผู้ศึกษาคงเรียนแต่สามวอชาหลักคือเรียงความแก้กระทู้ธรรม ธรรมมะและพุทธประวัติ

ต่อมาเมื่อ พ.ศ. ๒๕๔๔ สำนักงานแม่กองธรรมสนามหลวงได้จัดประขุมเชิงปฏิบัติการ ระดับเลขานุการเจ้าคณะภาค เลขานุการเจ้าคณะจังหวัดและเลขานุการสำนักเรียนในส่วนกลางเรื่องการสอบธรรมสนามหลวงขึ้น ณ วัดพระยายัง เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร ที่ประชุมได้ปรารภว่าหลักสูตรธรรมศึกษามีเนื้อหาสาระมากเกินความจำเป็นสำหรับฆราวาสผู้เรียนชั้นนี้ ซึ่งโดยมากเป็นนักเรียนที่กำลังศึกษาในระดับมัธยมศึกษาปีที่ ๑ - ๖ บางส่วนอยู่ระดับประถมศึกษา ทำให้เวลาในการศึกษาไม่เพียงพอจึงไม่สามารถศึกษาให้จบตามหลักสูตรได้

ดังนั้น ที่ประชุมจึงมีมติเห็นควรให้มีการปรับปรุงเนื้อหาหลักสูตรให้เหมาะสมแก่วัยผู้เรียน โดยธรรมศึกษาทั้งชั้นตรี โท เอก ได้ปรับลดหัวข้อธรรมะ (วิชาธรรม) และพุทธศาสน

อนุพุทธประวัติ หลักสูตรนักธรรมชั้นโท

บทนำ

อนุพุทธประวัติ คือ ประวัติของพระสาวกที่รับฟังคำสั่งสอนจากพระศาสดาแล้วเพียรพยายามปฏิบัติฝึกหัดกาย วาจา และใจตามนั้น จนได้บรรลุผลสูงสุดในพระพุทธศาสนา คือ พระอรหัตผล พระธรรมสังคาหกาจารย์ได้รวบรวมประวัติของท่านเหล่านั้นไว้ในพระบาลีโดยย่อ ๓ ด้าน คือ

๑. อปาทาน ว่าด้วยการสร้างสมความดี ตั่งแต่ได้รับการพยากรณ์จากสำนักพระพุทธเจ้า ในปางก่อนจนถึงชาติสุดท้าย แต่ละรูปใช้เวลาอย่างน้อยที่สุด ๑ แสนกัป

๒. เอตทัคคะ คือความเป็นผู้เลิศเพราะมีความชำนาญในด้านนั้น ๆ เช่น พระสารีบุตรเถระเป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายด้านมีปัญญามาก

๓. เถรคาถา รวบรวมคำพูดที่พระเถระเหล่านั้น ได้กล่าวไว้ในโอกาสต่าง ๆ ซึ่งเป็นข้อคิดคติธรรมสำหรับ ปัจฉิมมาชนตาชน จะได้นำไปประพฤติปฏิบัติตามกุศลฉันทะของแต่ละบุคคล

ครั้นต่อมา พระอรรถกถาจารย์ ได้อธิบายบาลีเหล่านั้นให้กว้างขวางออกไป จึงทำให้ได้ประวัติความเป็นมา ของพระสาวกเหล่านั้นชัดเจนยิ่งขึ้น ซึ่งในที่นี้ได้กำหนดเป็น ๙ หัวข้อด้วยกัน คือ

ปัญหาและเฉลย(วิชาวินัย) นักธรรมชั้นตรี ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาวินัย นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

------------------------------

๑.

๑.๑ ข้อความว่า “ พระศาสดาทรงตั้งอยู่ในที่เป็นพระธรรมราชาผู้ปกครอง ” หมายความว่าอย่างไร ?

๑.๒ พระบัญญัติที่ทรงตั้งไว้เดิมเรียกว่าอะไร ?

ตอบ:

๑.๑ หมายความว่า ทรงตั้งพระพุทธบัญญัติเพื่อป้องกันความประพฤติเสียหาย และวางโทษแก่ผู้ล่วงละเมิด ด้วยปรับอาบัติหนักบ้าง เบาบ้าง อย่างเดียวกับพระเจ้าแผ่นดินทรงตราพระราชบัญญัติ ฯ

๑.๒ เรียกว่า มูลบัญญัติ ฯ

๒.

๒.๑ การปลงชีวิตอย่างไร ต้องอาบัติถุลลัจจัย ?

๒.๒ “ภิกษุว่ายากสอนยาก ภิกษุอื่นห้ามไม่ฟัง สงฆ์สวดกรรมเพื่อจะให้ละข้อ
ที่ประพฤตินั้น ถ้าไม่ละต้องสังฆาทิเสส” คือสิกขาบทที่เท่าไร ทรงบัญญัติเพื่อประสงค์ใด ?

ปัญหาและเฉลยวิชาพุทธประวัติ นักธรรมชั้นตรี ปี 2546

ปัญหาและเฉลยวิชาพุทธประวัติ นักธรรมชั้นตรี

สอบในสนามหลวง

วันเสาร์ ที่ .. พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๖

--------------------------------------

๑.

๑.๑ ประชาชนในชมพูทวีป มีกี่จำพวก ? อะไรบ้าง ?

๑.๒ ชาวชมพูทวีป แบ่งเป็นกี่วรรณะ ? อะไรบ้าง ?

ตอบ:

๑.๑ มี ๒ จำพวก คือ

๑) มิลักขะ เจ้าของถิ่นเดิม

๒) อริยกะ พวกอพยพมาใหม่ ฯ

๑.๒ แบ่งเป็น ๔ วรรณะ คือ กษัตริย์ ๑ พราหมณ์ ๑ แพศย์ ๑ ศูทร ๑ ฯ

๒.

๒.๑ กษัตริย์พระองค์ใดที่เป็นต้นศากยวงศ์ ?

๒.๒ พระโอรสและพระธิดาของเจ้าศากยะไปสร้างพระนครขึ้นใหม่ชื่อว่าเมืองอะไร ? ที่ชื่ออย่างนั้นเพราะเหตุไร ?