๑๘๕. โอวาทเศรษฐี

๑๘๕. โอวาทเศรษฐี

อญฺชนานํ ขยํ ทิสฺวา, วมฺมิกานญฺจ สญฺจยํ;

มธูนญฺจ สมาหารํ, ปณฺฑิโต ฆรมาวเส.

บัณฑิตเห็นความสิ้นไปแห่งยาหยอดตา

ความพอกพูนแห่งจอมปลวก

และความเพิ่มพูนแห่งน้ำผึ้งทั้งหลายแล้ว

พึงอยู่ครองเรือนเถิด.

(ธรรมนีติ ฆราวาสกถา ๑๘๕ นรทักขทีปนี ๑๗๙ ธัมมปทัฏฐกถา พาลวรรค อานันทเสฏฐิวัตถุ)

--

๑๘๔. ชีวิตฆราวาส

๑๘๔. ชีวิตฆราวาส

ขลํ สาลํ ปสุํ เขตฺตํ, คนฺตา จสฺส อภิกฺขณํ;

มิตํ ธญฺญํ นิธาเปยฺย, มิตญฺจ ปาจเย ฆเร.

ฆราวาสต้องไปสู่ลานข้าว โรงนา 

คอกสัตว์เลี้ยง และไร่นาเนือง ๆ

ต้องให้เก็บข้าวเปลือกที่ตวงแล้ว

และพึงให้หุงข้าวที่ตวงแล้วในเรือน.

(ธรรมนีติ ฆราวาสกถา ๑๘๔, ๓๑๖ มหารหนีติ ๒๓๓, ขุ. ชา. ๒๘/๙๗๐ วิธุรชาดก)

--

๑๘๓. เว้นให้ห่างไกล

๑๘๓. เว้นให้ห่างไกล

ยสํ ลาภํ ปตฺถยนฺตํ, นรํ วชฺชนฺติ ทูรโต;

ตสฺมา อนเปกฺขิตฺวา น, ตํ มคฺคํ มคฺคเย พุโธ.

บัณฑิตย่อมละเว้นคนมุ่งยศ

คนมุ่งลาภให้ห่างไกล 

เพราะเหตุนั้น ผู้รู้อย่าไปเพ่งถึง 

และไม่ควรแสวงหาช่องทางนั้น.

(ธรรมนีติ ฆราวาสกถา ๑๘๓, มหารหนีติ ๖๗)

--

๑๘๒. ตายแน่อย่าสงสัย

๑๖. ฆราวาสกถา - แถลงฆราวาส

๑๘๒. ตายแน่อย่าสงสัย

ทุฎฺฐทาเรน อมิตฺยา, ทาโส จุตฺตรวาจโก;

สสปฺเป จ ฆเร วาโส, มจฺจุเมว น สํสโย.

การอยู่ร่วมกับภริยาใจร้าย ๑ 

อยูร่วมกับศัตรู ๑ มีคนใช้ที่ปากจัด ๑ 

และการอยู่ในเรือนทีมีอสรพิษ ๑

จักตายแน่นอน ไม่ต้องสงสัย.

(ธรรมนีติ ฆราวาสกถา ๑๘๒, โลกนีติ ๑๒๖, จาณักยนีติ ๔๓)

--

๑๖. ฆราวาสกถา - แถลงฆราวาส

 

๑๘๑. ทาส ๕ จำพวก

๑๘๑. ทาส ๕ จำพวก

ทาสา ปญฺเจว โจรยฺย-, สขญาตตฺตสทิสา;

ตถา วิญฺญูหิ วิญฺเญยฺย, มิตฺตา ทารา จ พนฺธวา.

ทาสมี ๕ จำพวกแล คือ ดุจโจร ๑

ดุจนาย ๑ ดุจเพื่อน ๑ ดุจญาติ ๑

และดุจตน ๑ อันวิญญูชนพึงทราบ

มิตร ภรรยา และพวกพ้อง ก็เช่นกัน.

(ธรรมนีติ ทาสกถา ๑๘๑, กวิทัปปณนีติ ๒๙๔, มหารหนีติ ๑๐๗)

--

๑๘๐. ทาส ๔

๑๕. ทาสกถา - แถลงทาส

๑๘๐. ทาส ๔

อนฺโตชาโต ธนกฺกีโต*, ทาสพฺโยปคโต สยํ;

ทาสา กรมรานีโต-* จฺเจวํ เต จตุธา สิยุํ.

ทาสมี ๔ จำพวก คือ 

๑. ทาสเกิดภายใน 

๒. ทาสที่ช่วยมาด้วยทรัพย์ 

๓. คนที่ยอมเป็นทาสเอง และ

๔. ทาสที่เขานำมาโดยเป็นเชลย.

(ธัมมนีติ ทาสกถา ๑๘๐, กวิทัปปณนีติ ๒๙๒, มหารหนีติ ๑๐๖, อภิธาน. ๕๑๕)

--