เปิดพระไตรปิฏก โดยพระมหาสมปอง มุทิโตและคณาจารย์ผู้ทรงคุณวุฒิ

 

๕. โกสัมพิกวัตถุ เรื่องภิกษุเมืองโกสัมพี

๕. โกสมฺพกวตฺถุ (๕)

๖.

ปเร จ น วิชานนฺติ, มยเมตฺถ ยมามเส;

เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ, ตโต สมฺมนฺติ เมธคาฯ

ก็ชนเหล่าอื่นไม่รู้สึกว่า พวกเราย่อมยุบยับในท่ามกลางสงฆ์นี้ 

ส่วนชนเหล่าใดในท่ามกลางสงฆ์นั้น 

ย่อมรู้สึก ความหมายมั่นย่อมระงับจากชนเหล่านั้น. (๑:๖)

๒๘๖. นายแพทย์ผู้ประเสริฐ

๗. เวชฺชาจริยกณฺฑ

๒๘๖. นายแพทย์ผู้ประเสริฐ

อายุพฺเพทกตาภฺยาโส, สพฺเพสํ  ปิยทสฺสโน;

อริยสีลคุโณเปโต, เอส เวชฺโช วิธียเตฯ

ผู้ใดมีความชำนาญในการรักษาโรค

เป็นที่รักและน่าทัศนาของมหาชนทั้งปวง

ประกอบด้วยคุณคือศีล(มารยาท)อันประเสริฐ

ผู้เช่นนั้น ควรยกย่องตั้งไว้ในตำแหน่งนายแพทย์.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๖, จาณกฺยนีติปาฬิ ๑๐๓)

๒๘๕. เปรียบลูกหลานดุจมือและเท้า

๒๘๕. เปรียบลูกหลานดุจมือและเท้า

ปุตฺตํ วา ภาตรํ ทุฏฺฐุ, อนุสาเสยฺย โน ชเห;

กินฺนุ เฉชฺชํ กรํ ปาทํ, ลิตฺตํ อสุจินา สิยาฯ

“ควรสั่งสอนบุตรหรือพี่น้องที่ไม่เอาถ่าน

ไม่ควรปล่อยปะละเลยเขาไปตามเวรตามกรรม;

มือและเท้าที่แปดเปื้อนของไม่สะอาด

จำเป็นถึงขนาดต้องตัดทิ้งเลยเชียวหรือ!

(กวิทปฺปณนีติ ๒๘๕)

…

๒๘๔. พ่อเลี้ยงลูกทุกได้เสมอ

๒๘๔. พ่อเลี้ยงลูกทุกได้เสมอ

พหุปุตฺเต ปิตา เอโก, อวสฺสํ โปเสติ สทา;

พหุปุตฺตา น สกฺโกนฺติ, โปเสตุํ ปิตเรกกํฯ

พ่อคนเดียวเลี้ยงลูกหลายคนได้

แน่นอนและในกาลทุกเมื่อ,

แต่ลูกหลายคนไม่อาจเลี้ยงดู

พ่อเพียงคนเดียวได้.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๔, มหารหนีติ ๑๐๒)

…

๒๘๒-๓. ลูกคือความหวังของพ่อแม่

๒๘๒-๓. ลูกคือความหวังของพ่อแม่

ปญฺจฏฺฐานานิ สมฺปสฺสํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

ภโต วา โน ภริสฺสติ, กิจฺจํ วา โน กริสฺสติฯ

กุลวํโส จิรํ ติฏฺเฐ, ทายชฺชํ ปฏิปชฺชติ;

อถ วา ปน เปตานํ, ทกฺขินํ อนุปทสฺสติฯ

พ่อแม่ผู้มีปัญญา เล็งเห็นฐานะ 

๕ ประการ จึงปรารถนาบุตร 

ด้วยหวังว่า บุตรที่เราเลี้ยงมาแล้ว 

จักเลี้ยงตอบเรา ๑, จักทำกิจแทนเรา ๑.

วงศ์สกุลจักดำรงอยู่ได้นาน ๑

บุตรจักปกครองทรัพย์มรดก ๑

และเมื่อเราตายไปแล้ว บุตร

จักบำเพ็ญทักษิณาทานให้ ๑.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๒, มหารหนีติ ๑๐๔, ธัมมนีติ ปุตตกถา ๑๗๓,  องฺ. ปญฺจก. ๒๒/๓๙)

…

๒๘๑. ลูกที่พ่อแม่ไม่ต้องการ

๖. ปุตฺตกณฺฑ

๒๘๑. ลูกที่พ่อแม่ไม่ต้องการ

อติชาตมนุชาตํ, ปุตฺตมิจฺฉนฺติ ปณฺฑิตา;

อวชาตํ น อิจฺฉนฺติ, โย โหติ กุลคนฺธโนฯ

บัณฑิตทั้งหลาย ย่อมปรารถนาอติชาตบุตร 

และอนุชาตบุตร ไม่ปรารถนาอวชาตบุตร 

ซึ่งเป็นผู้ทำลายตระกูล.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๑, ธัมมนีติ ๕๑, ๑๗๕, มหารหนีติ ๑๐๓, ขุ. อิติ. ๒๕/๒๕๒)

…

๔. กาฬยกฺขินีวตฺถุ - ธรรมนี้เป็นของเก่า

๔. กาฬยกฺขินีวตฺถุ(๔)

๕.

น หิ เวเรน เวรานิ, สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ;

อเวเรน จ สมฺมนฺติ, เอส ธมฺโม สนนฺตโนฯ

„ในกาลไหนๆ เวรในโลกนี้ย่อมไม่ระงับเพราะเวรเลย, 

แต่ย่อมระงับเพราะความไม่จองเวร, ธรรมนี้เป็นของเก่า“.

๒๘๐. คุณสมบัติที่ผู้นำพึงมี

๒๘๐. คุณสมบัติที่ผู้นำพึงมี

สุตารกฺโข อภิโยโค, กุลารกฺโข วตฺตํ ภเว;

วิชฺชา หิ กุลปุตฺตสฺส, นายกสฺสาปมาทโกฯ

ผู้นำพึงรักการเรียนรู้ ขยั่นหมั่นเพียร

รักษาประเพณี มีระเบียบวินัย

จริงอยู่ เป็นกุลบุตรต้องมีวิชา

เป็นผู้นำต้องมีความไม่ประมาท.

(กวิทัปปณนีติ ๒๘๐)

..

๒๗๙. ผู้นำมากก็ช่วยไม่ได้

๒๗๙. ผู้นำมากก็ช่วยไม่ได้

โนทยาห วินาสาย, พหุนายกตา ภุสํ;

มิลายนฺติ วินสฺสนฺติ, ปทฺมานฺยกฺเกหิ สตฺตหิฯ

เมื่อความเอ็นดูถูกทำลายเสียแล้ว

ถึงมีผู้นำหลายคนก็ช่วยไม่ได้เลย

เหมือนดอกบัวไม่เหี่ยวแห้งแต่

ย่อมพินาศด้วยพระอาทิตย์เจ็ดดวง.

(มหารหนีติ ๑๗๙, กวิทัปปณนีติ ๒๗๙)

..