คาถาชาดก-สัตตกนิบาต

๔๑๔. หลักการจารพระไตรปิฏก

๔๑๔. หลักการจารพระไตรปิฏก

สมสีสํ สมปาทํ, อนฺตรญฺจ สมํสมํ;

อิทํ มนสิ นิธาย, ลิเขยฺย ปิฎกตฺตยนฺติ.

นักปราชญ์ ฝังอักขระไว้ในใจ

ให้มีหัวเสมอกัน มีเชิงเสมอกัน 

และมีช่องไฟเสมอกันแล้ว

พึงจารึกพระไตรปิฏกเถิด.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๑๔)

--

๔๑๓. บุญและบาปให้ผลต่างกัน

๔๑๓. บุญและบาปให้ผลต่างกัน

น หิ ธมฺโม อธมฺโม จ, อุโภ สมวิปากิโน;

อธมฺโม นิรยํ เนติ, ธมฺโม ปาเปติ สุคฺคตึ.

แท้ที่จริงแล้ว สภาวธรรม ๒ อย่างคือ 

ธรรมและอธรรมมีวิบากเสมอกัน หามิได้

อธรรม(บาป อกุศล) ย่อมนำไปสู่นรก 

ส่วนธรรมะ(บุญ, กุศล)ย่อมให้ถึงสุคติ.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๑๓, ขุ. ชา. ๒๗/๒๒๘๔ อโยฆรชาดก)

--

๔๑๒. สังขารไม่เที่ยงหนอ

๔๑๒. สังขารไม่เที่ยงหนอ

อนิจฺจา วต สงฺขารา,  อุปฺปาทวยธมฺมิโน;

อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌนฺติ, เตสํ วูปสโม สุโข.

สังขารทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ 

มีเกิดขึ้นและเสื่อมไปเป็นธรรมดา 

เมื่อเกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป 

การดับสังขารเหล่านั้นเสียได้ เป็นความสุข.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๑๒, ที. มหา. ๑๐/๑๔๗, ๑๘๖, ขุ. ชา. เอกนิปาต, ลิตตวรรค, มหาสุทัสสนขาดก)

--

๔๑๑. จ,ภ,ก,ส-หัวใจคนดี

๔๑๑. จ,ภ,ก,ส-หัวใจคนดี

จช- ทุชฺชนสํสคฺคํ, ภช- สาธุสมาคมํ;

กร- ปุญฺญมโหรตฺตึ, สร- นิจฺจมนิจฺจตํ.

จช-จงละ การคลุกคลีกับคนชั่ว, 

ภช-จงคบหา สมาคมกับคนดี,

กร-จงทำบุญ ทั้งกลางวันกลางคืน,

สร-จงนึกถึง ความไม่เที่ยงเป็นนิตย์.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๑๑, กวิทปฺปณนีติ ๑๗๘, โลกนีติ ๔๒)

--

๔๑๐. จงตามรักษาจิตของตน

๔๑๐. จงตามรักษาจิตของตน

อปฺปมาทรตา โหถ, สจิตฺตมนุรกฺขถ;

ทุกฺขา* อุทฺธรถตฺตานํ, ปงฺเก สนฺนํว กุญฺชรํ.

ท่านทั้งหลายจงเป็นผู้ยินดีในความไม่ประมาท 

จงตามรักษาจิตของตน 

จงถอนตนขึ้นจากความทุกข์* 

ดุจกุญชรผู้จมแล้วในเปือกตมถอนตนขึ้นได้ ฉะนั้น

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๑๐,  ขุ. ธ. ๒๕/๓๓)

--

๔๐๙. ธรรมทานประเสริฐที่สุด

๔๐๙. ธรรมทานประเสริฐที่สุด

สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ;

สพฺพรสํ ธมฺมรโส ชินาติ,

สพฺพรตึ ธมฺมรติ ชินาติ;

สพฺพทุกฺขํ ตณฺหกฺขโย ชินาติ.

การให้ธรรมเป็นทานย่อมชนะการให้ทั้งปวง 

รสแห่งธรรมย่อมชนะรสทั้งปวง

ความยินดีในธรรมย่อมชนะความยินดีทั้งปวง 

ความสิ้นตัณหาย่อมชนะทุกข์ทั้งปวง.

(ธรรมนีติ ปกิณณกกถา ๔๐๙, ขุ. ธ. ๒๕/๓๔)

--