อภิธัมมัตถสังคหะแปลและคำอธิบาย ปริจเฉทที่ ๑ จิตตสังคหวิภาค

 

๒๔๐. หลักการดูคนรอบตัว

๒๔๐. หลักการดูคนรอบตัว

อาปทาสุ มิตฺตํ ชญฺญา, ยุทฺเธ สูรํ อิเณ สุจึ;

ภริยํ ขีเณสุ วิตฺเตสุ, พฺยสเนสุ จ พนฺธวํฯ

"พึงรู้มิตรยามมีอันตราย,

พึงรู้คนกล้ายามมีสงคราม, 

พึงรู้คนสะอาดยามให้กู้ยืมหนี้;

พึงรู้ภรรยายามสิ้นทรัพย์สิน,

พึงรู้ญาติมิตรยามวิบัติฉุกเฉิน.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๐)

ภาพประกอบปาฐกถาธรรม เรื่อง "สามขั้นตอนสู่พระนิพพาน"

 

๒๓๙. ใครเล่ารักเราเท่าพ่อแม่

๒๓๙. ใครเล่ารักเราเท่าพ่อแม่

มาตา มิตฺตํ ปิตา เจติ, สภาวา ตํ ตยํ หิตํ;

กมฺมกรณโต จญฺเญ, ภวนฺติ หิตพุทฺธิโยฯ

"พ่อแม่พี่น้องทำประโยชน์เกื้อกูล

ทั้ง ๓ ประการให้ตามความเป็นจริง,

แต่คนเหล่าอื่น ทำประโยชน์เกื้อกลูให้

เพราะการทำการงาน(แรงงาน)ของเรา.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๙)

มูลนิธิเผยแผ่พระสัทธรรมและกิจกรรมอันควรอนุโมทนา

 

๒๓๘. ข้อควรระวังในการคบมิตร

๒๓๘. ข้อควรระวังในการคบมิตร

น วิสฺสเส อมิตฺตสฺส, มิตฺตญฺจาปิ น วิสฺสเส;

กทาจิ กุปิเต มิตฺเต, สพฺพโทสํ ปกาสติฯ

"ไม่ควรสนิทสนมกับคนมิใช่มิตร,

ถึงแม้มิตรก็ไม่ควรสนิทจนเกินไป;

บางครั้งบางเวลาเกิดมิตรผิดใจขึ้นมา,

มิตรนั้นย่อมเปิดโปงความไม่ดีจนหมดสิ้น.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๘, โลกนีติ ๘๔, จาณกฺยนีติ ๒๐, ธมฺมนีติ ๒๓๒)

บทความพิเศษ เรื่อง บุพกรรมของพระพุทธเจ้า

 

๒๓๗. มิตรจริง เพื่อนแท้

๒๓๗. มิตรจริง เพื่อนแท้

อุสฺสเว พฺยสเน เจว, ทุพฺภิกฺเข สตฺตุวิคฺคเห;

ราชทฺวาเร สุสาเน จ, โย ติฏฺฐติ โส พนฺธวาฯ

"ผู้ใดอยู่เคียงข้างในยามรื่นเริง ในยามโชคร้าย,

ในยามข้าวยากหมากแพง ในยามถูกศัตรูข่มแหงรังแก;

ในยามขึ้นโรงขึ้นศาล และในเวลาถูกหามไปยังป่าช้า,

ผู้นั้น ชื่อว่าเป็นพวกพ้อง พี่น้องที่แท้่จริง.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๗, โลกนีติ ๙๒, มหารหนีติ ๑๔๓, ธมฺมนีติ ๙๘, จาณกฺยนีติ ๑๗)

พระอภิธรรมใครว่ายาก ชุดที่ ๑๕๕ ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค (จบบริบูรณ์)

 

๒๓๖. ตำราดูลักษณะคนใกล้ต้ว

๒๓๖. ตำราดูลักษณะคนใกล้ต้ว 

ชานิยา เปสเน ภจฺเจ, พนฺธเว พฺยสนาคเม;

มิตฺตญฺจ อาปทิกาเล, ภริยญฺจ วิภวกฺขเยฯ

“พึงรู้ลูกจ้าง ยามใช้สอยทำการงาน, 

พึงรู้ญาติวงศ์วาน ยามมีภัยประชิด,

พึงรู้สหายมิตร ยามยากจนอนาถา, 

พึงรู้ภริยา ยามสิ้นเนื่อประดาตัว.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๖)

พระอภิธรรมใครว่ายาก ชุดที่ ๑๕๔ ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค (ต่อ)

 

๒๓๕. ไร้ทรัพย์ ไร้เพื่อน

๒๓๕. ไร้ทรัพย์ ไร้เพื่อน

ธนหีเน จเช มิตฺโต, ปุตฺตทารา สโหทรา;

ธนวนฺเตว เสวนฺติ, ธนํ โลเก มหาสขาฯ

"เพื่อนมักทิ้งเพื่อนที่ไร้ทรัพย์,

แม้บุตรภรรยา พี่น้องร่วมท้องเดียวกัน;

ย่อมคบหาคนที่มีทรัพย์นั่นเทียว,

ทรัพย์จึงกลายเป็นเพื่อนที่สำคัญในโลก.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๕, โลกนีติ ๘๑, มหารหนีติ ๑๓๙, ธมฺมนีติ ๗๘)

พระอภิธรรมใครว่ายาก ชุดที่ ๑๕๓ ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค (ต่อ)

 

๒๓๔. หน้าไหว้ หลังหลอก

 

๒๓๔. หน้าไหว้ หลังหลอก 

ปโรกฺเข กิจฺจหนฺตารํ, ปจฺจกฺเข ปิยวาทินํ;

วชฺชเย ตาทิสํ มิตฺตํ, วิสกุมฺภํ ปโยมุขํฯ

"มิตรที่มักนินทาในที่ลับหลัง,

เพื่อนที่ชอบพูดดีในที่ต่อหน้า;

มิตรเช่นนั้นบุคคลควรเว้นเสียเถิด,

ดุจบุคคลเว้นหม้อน้ำนมผสมยาพิษ.“

(กวิทปฺปณนีติ ๒๓๔, โลกนีติ ๘๐, ธมฺมนีติ ๙๐, จาณกฺยนีติ ๑๘)

พระอภิธรรมใครว่ายาก ชุดที่ ๑๕๒ ปริจเฉทที่ ๙ กัมมัฏฐานสังคหวิภาค (ต่อ)