Welcome to Palipage, The Guide to Language - Pāḷi ยินดีต้อนรับสู่ปาฬิเพจ รู้ภาษา.มีภาษี เรียนบาลี.ได้กุศล
๒๕๒.๓ สังคหวัตถุธรรมค้ำจุนโลก
ค)
ทานญฺจ เปยฺยวชฺชญฺจ, อตฺถจริยา จ ยา อิธ;
สมานตฺตตา จ ธมฺเมสุ, ตตฺถ ตตฺถ ยถารหํ;
เอเต โข สงฺคหา โลเก, รถสฺสาณีว ยายโตฯ
"การให้ ๑ ความเป็นผู้มีวาจาน่ารัก ๑
ความประพฤติประโยชน์ในโลกนี้ ๑
ความเป็นผู้มีตนสม่ำเสมอในธรรมนั้นๆ ตามสมควร ๑
ธรรมเหล่านั้นแล เป็นเครื่องสงเคราะห์โลก
ประดุจสลักเพลาควบคุมรถที่แล่นไปอยู่ไว้ได้ ฉะนั้น.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๒, องฺ. จตุกฺก. ๒๑/๓๒, ขุ. ชา. ๒๘/๑๖๒)
..
๒๕๒.๒ สังคหวัตถุธรรม-นำสู่สวรรค์
ข)
ทานมฺปิ อตฺถจริยตญฺจ,
ปิยวาทิตญฺจ สมานตฺตตญฺจ;
กริยจริยสุสงฺคหํ พหูนํ,
อนวมเตน คุเณน ยาติ สคฺคํ.
"ผู้ใด ย่อมทำการสงเคราะห์ด้วยดีแก่เหล่าชนเป็นอันมาก-
ด้วยการกระทำและการประพฤติ กล่าวคือ
ให้ทานปันแบ่ง ๑ ประพฤติสิ่งที่เป็นประโยชน์ ๑
เจรจาวาจาที่อ่อนหวาน ๑ และความเป็นผู้มีตนเสมอ ๑,
บุคคคลนั้น ย่อมไปสู่สวรรค์ด้วยคุณอันไม่มลาย.“
๒๕๒.๑ สังคหวัตถุธรรม ๔ ประการ
ก)
ทานญฺจ อตฺถจริยา, ปิยวาจา อตฺตสมํ;
สงฺคหา จตุโร อิเม, มุนินฺเทน ปกาสิตาฯ
"ธรรมเครื่องสงเคราะห์ ๔ ประการ เหล่านี้ คือ
การให้ทานการให้ปัน ๑ การประพฤติสิ่งที่เป็นประโยชน์ ๑
การเจรจาวาจาที่อ่อนหวาน ๑ และ ความเป็นผู้มีตนเสมอ ๑
เป็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคผู้เป็นจอมมุนีทรงประกาศไว้แล้ว.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๒, ธมฺมนีติ ๒๖๗)
๔. ราชกณฺฑ
๒๕๑. ราชาผู้ยังมหาชนให้ยินดี
มหาชนํ โย รญฺเชติ, จตูหิปิ วตฺถูหิ วา;
ราชาติ วุจฺจเต โลเก, อิติ สลฺลกฺขเย วิทฺวาฯ
"ผู้ใดย่อมยังมหาชนให้ยินดีพอใจ,
แม้ด้วยวัตถุสี่อย่าง (ด้วยสังคหวัตถุ ๔);
ผู้นั้นเหล่ามหาชนเรียกว่า พระราชา ในโลก,
บัณฑิตผู้มีปัญญาย่อมกำหนดกัน ดังนี้แล.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๑)
๒๕๐. คุณสมบัติของเพื่อนหรือครูที่ดี
ปิโย ครุ ภาวนิโย, วตฺตา จ วจนกฺขโม;
คมฺภิรญฺจ กถํ กตฺตา, น จฏฺฐาเน นิโยชโก;
ตํ มิตฺตํ มิตฺตกาเมน, ยาวชีวมฺปิ เสวิยํฯ
"มิตรใดเป็นที่รักใคร่ ๑ เป็นที่เคารพ ๑ ควรสรรเสริญ ๑,
ฉลาดพูด ๑ อดทนถ้อยคำ ๑; พูดถ้อยคำลึกซึ้ง ๑ และ
ไม่ชักนำในทางที่ไม่ดี ๑; มิตรซึ่งมีคุณสมบัติเช่นนั้น
ผู้ปรารถนาเป็นมิตร พึงคบหาแม้ตราบเท่าสิ้นชีวิต.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๕๐, องฺ. สตฺตก. ๒๓/๓๔)
๒๔๙. มิตร ๔ ที่ควรรู้
โอรสํ กตสมฺพนฺธํ, ตถา วํสกฺกมาคตํ;
รกฺขโก พฺยสเนหิ, มิตฺตํ เญยฺยํ จตุพฺพิธํฯ
"ปัญญาชนควรพึงทราบมิตร มี ๔ อย่าง คือ :
๑. มิตรที่เกิดจากอก (โอรส, บุตร, ลูก)
๒. มิตรที่ได้สร้างความสัมพันธ์กันมา,
๓. มิตรที่มาตามลำดับวงศ์สกุล และ
๔. มิตรที่ช่วยให้รอดจากเคราะห์ร้าย.“
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๙)
โส มิตฺโต มิตฺตกาเมน, อตฺถกามานุกมฺปโต;
อปิ นาสิยมาเนน, ภชิตพฺโพ ตถาวิโธฯ
"ฐานะเหล่านี้มีอยู่ในผู้ใด ผู้นั้นเป็นมิตรแท้
มุ่งอนุเคราะห์แต่สิ่งที่เป็นประโยชน์ ผู้ประสงค์
จะคบมิตร แม้จะถูกขับไล่ ก็ควรคบมิตรเช่นนั้น."
(กวิทปฺปณนีติ ๒๔๘.๒, องฺ. สตฺตก. ๒๓/๓๔)
