๙.ห้าสิ่งที่ควรทำช้าๆ

๙. ห้าสิ่งที่ควรทำช้าๆ

สิเน สิปฺปํ สิเน ธนํ, สิเน ปพฺพตมารุหํ,

สิเน กามสฺส โกธสฺส, อิเม ปญฺจ สิเน สิเน.

„สิ่งที่ควรทำช้า ๆ ๕ ประการ คือ

๑. การเรียนศิลปะ (ต้องเพียรพยายาม)

๒. การแสวงหาทรัพย์ (ต้องขยันมั่นเพียร)

๓. การขึ้นภูเขา (ต้องดูกำลังวังชา)

๔. การเสพกามคุณทั้งห้า (ต้องมีสติอย่างมาก)

๕. การโกรธ (ต้องหาวิธีระงับโดยเร็ว).“

(โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๙, ธัมมนีติ ๒๑๘)

..

๘.ถึงไกลก็ควรไป

๘. ถึงจะไกลก็ควรไป

ปณฺฑิโต สุตสมฺปนฺโน, ยตฺถ อตฺถีติ เจ สุโต,

มหุสฺสาเหน ตํ ฐานํ, คนฺตพฺพํว สุเตสินาฯ

@ หากได้ยินมาว่า มีนักปราชญ์ผู้ถึงพร้อม

ด้วยวิชาความรู้ มีอยู่ ณ ที่ใด,

ผู้แสวงหาความรู้ ควรไปสู่ที่นั้นให้จงได้ 

ด้วยความอุตสาหะอันแรงกล้าเถิด.

(โลกนีติ หมวดบัณฑิต คาถาที่ ๘)

..

๗.ของหายาก ๔ อย่าง

๗. ของหายากสี่อย่าง

เสเล เสเล น มาณิกํ, คเช คเช น มุตฺติกํ,

วเน วเน น จนฺทนํ, ฐาเน ฐาเน น ปณฺฑิตํฯ

“แก้วมณี มิได้มีในทุกภูผา, 

แก้วมุกดา มิได้มีในช้างทุกเชือก,

ไม้จันทน์แดง มิได้มีในทุกป่า, 

นักปราชญ์ มิได้มีในที่ทุกแห่ง.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๗, กวิทัปปณนีติ ๘๒)

..

๖.ขอให้รู้จริงเถอะ

๖. ขอให้รู้จริงเถอะ

ขุทฺโทติ นาติมญฺเญยฺย, วิชฺชา วา สิปฺปเมว วา,

เอกมฺปิ ปริโยทาตํ,  ชีวิตกปฺปการณํฯ

“ไม่ควรดูหมิ่นวิชาหรือศิลปะว่า เป็นของเล็กน้อย,

ความรู้ที่ถ่องแท้แม้อย่างเดียว

ย่อมเป็นเหตุให้เลี้ยงชีพได้.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๖)

..

๕.อย่าดูหมิ่นปัญญาว่าน้อย

๕. อย่าดูหมิ่นปัญญาว่าน้อย

อปฺปกํ นาติมญฺเญยฺย, จิตฺเต สุตํ นิธาปเย,

วมฺมิโกทกพินฺทูว, จิเรน ปริปูรติ.

“ไม่ควรดูหมิ่นปัญญาที่ได้เรียนมาว่าเล็กน้อย,

ควรจดจำปัญญาที่ได้เรียนมาไว้ในจิต,

ปัญญาจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้นจนเต็มเปี่ยม,

เหมือนจอมปลวกและหยาดน้ำ ฉะนั้น.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๕; กวิทัปปณนีติ ๘๐)

..

๔.ศิลป์ดีกว่าทรัพย์

๔. ศิลป์ดีกว่าทรัพย์

สิปฺปา สมํ ธนํ นตฺถิ, สิปฺปํ โจรา น คณฺหเร,

อิธ โลเก สิปฺปํ มิตฺตํ, ปรโลเก สุขาวหํฯ

“ ทรัพย์ที่เสมอด้วยศิลป์ ย่อมไม่มี, 

ศิลปะโจรลักเอาไปไม่ได้,

วิชาความรู้เป็นกัลยามิตรในโลกนี้, 

และเป็นเหตุนำสุขมาให้ในโลกหน้า.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๔; ธัมมนีติ ๑๗, กวิทัปปณนีติ ๙)

..

๓. จะมีแต่ที่ไหน?

 ๓. จะมีแต่ไหน?

อลสสฺส กุโต สิปฺปํ, อสิปฺปสฺส กุโต ธนํ;

อธนสฺส กุโต มิตฺตํ, อมิตฺตสฺส กุโต สุขํ;

อสุขสฺส กุโต ปุญฺญํ, อปุญฺญสฺส กุโต วรํฯ

„คนเกียจคร้าน จะมีศิลปะแต่ไหน?

คนไร้ศิลปะ จะมีทรัพย์แต่ไหน?

คนไร้ทรัพย์ จะมีมิตรแต่ไหน?

คนไร้มิตร จะมีความสุขแต่ไหน?

คนไม่มีความสุข จะมีบุญแต่ไหน?

คนไม่มีบุญ จะได้นิพพานแต่ไหน?“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๓; ธัมมนีติ ๑๖, กวิทัปปณนีติ ๔)

..

๒. ความสำคัญของ-โลกนีติ

๒. ความสำคัญของ “โลกนีติ”

นีติ โลเก ปุริสสฺส สาโร,

มาตา ปิตา อาจริโย จ มิตฺโต;

ตสฺมา หิ นีตึ ปุริโส วิชญฺญา,

ญาณี มหา โหติ พหุสฺสุโต จฯ

“นีติศาสตร์ เป็นแก่นสารของบุรุษในโลก 

ประดุจมารดาบิดา ครูอาจารย์ และญาติมิตร,

เหตุนั้นแล บุรุษผู้รู้นีติศาสตร์อย่างแจ่มแจ้ง, 

จึงนับว่าเป็นนักปราชญ์ผู้มีปัญญา 

เป็นผู้ยิ่งใหญ่ และเป็นพหูสูตร.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๒)

..

๑. โลกนีติ-ปณามคาถา

   โลกนีติปาฬิ - แปล

๑. ปัณฑิตกัณฑ์ - หมวดบัณฑิต

๑. คัมภีร์โลกนีติ-ปณามคาถา

โลกนีตึ ปวกฺขามิ, นานาสตฺถสมุทฺธฏํ;

มาคเธเนว สงฺเขปํ, วนฺทิตฺวา รตนตฺตยํ ฯ 

“ข้าพเจ้า กราบไหว้พระรัตนตรัยแล้ว จักกล่าวโลกนีติ(ปกรณ์)

ซึ่งได้รวมเอาความรู้นานาไว้ ด้วยภาษาบาฬี โดยสังเขป.“

(โลกนีติ, หมวดบัณฑิต, คาถาที่ ๑)

..

๑๒. ผัคคุณมาส - เดือนมีนาคม

 ๑๒. ผัคคุณมาส - เดือนมีนาคม

๓๔.

มิเน ผคฺคุณมาสมฺหิ, สุรภิคนฺธิกา สุภา;

ปุปฺผนฺติ วนมฺหิ ทุมา, นวปตฺเตหิ โสภเรฯ